شب بیستم: حکایت نورالدین و شمس الدین (بخش اول)

به بیست و چهارمین قسمت از مجموعه داستان های صوتی قصه های هزار ویک شب در وبسایت نت به نت و به روایت ریحانه زارعی رسیدیم. در قسمت قبل غلامی که با یک دزدی ساده، موجب شک کردن مرد جوانی به همسر خود و قتل او شده بود، طی اتفاقی توسط جعفر برمکی دستگیر شد. هارون الرشید قصد کشتن او را داشت. اما وزیر خردمند او که می دانست جزای دزدی اعدام نیست، به هارون گفت از جان او در گذر تا من حکایتی جالب برایت بازگو کنم. و اینگونه وارد حکایت نورالدین و شمس الدین شدیم.

با نگاه مدرن به قصه های قدیمی ننگرید

قصه ها و داستان های قدیمی، بر اساس روال مرسوم جوامع قدیم بوده اند. بسیاری از موضوعاتی که برای ما وجود خارجی ندارد، در گذشته بشر جایگاه ویژه داشته است. مثلا در بسیاری از قصه ها دیده ایم که چه اعتقاد راسخی به جادوگران داشته اند و از همین اعتقادات، جادوگران قدرتها گرفته اند. در حالی که اگر امروزه کسی خود را جادوگر معرفی کند، با خنده ای او را دیوانه خطاب می کنیم.

پس ما نباید منطق را در قصه های قدیمی به چالش بکشیم. مثلا در قسمت قبلی شمس الدین و نورالدین دعوایشان شد. اما این دعوا سر چه بود؟ سر اینکه قرار گذاشتند در یک زمان ازدواج کنند و در یک زمان بچه بیاورند. برادر کوچکتر دختر دار شود، برادر بزرگتر پسر دار. آنوقت دختر را به عقد پسر در آورند.

پس منطق چه می شود؟ گیریم در یک زمان ازدواج کردید و بچه هم آوردید. جنسیت بچه ها را دیگر چطور مشخص کرده اید؟ سر نزاع هم همینجا شکل گرفت. که این گفت پسر من با ارزش تر از دختر توست و او گفت دختر من بهتر از پسر توست.

یا باز هم در مثالی دیگر، نورالدین که فرار کرد تا از خشم برادر بزرگش در امان باشد، به عنوان غریبه ای به یک شهر رسید. وزیر آن شهر از او خوشش آمد و دختر خود را به او داد و او را جایگزین خود در وزارت کرد. مگر می شود وزیر یک مملکت اینگونه به یک باره همه چیزش را به غریبه ای بسپارد؟ باز هم می گوییم که منطق کجاست؟؟؟

آری عزیزان. اگر با نگاه مدرن بخواهیم به قصه های قدیمی بنگریم، لذت خواندن یا شنیدن قصه را از دست می دهیم. چرا که این قصص سرشار از تضادها، تبعیض های جنسیتی، قتل هایی با دلیل غیر موجه و دیگر موضاعات غیر منطقی است.

منش ما در برابر قصه های قدیم بایستی "بشنو و بگذر" باشد تا کنه مطلب را دریابیم و از زیر و بم شیرینش محظوظ شویم.

عوامل تولید:

گوینده: ریحانه زارعی

صدابردار: علی اقبال

تدوینگر: رضا طریحی

تهیه شده در استودیو نت به نت

بر اساس کتاب قصه های هزار و یک شب

پخش از وبسایت فرهنگی آموزشی نت به نت