پرده شناسی سه تار

آشنایی کامل با پرده های سه تار

شناخت پرده های سه تار از مهم ترین پروسه یادگیری این ساز است. فواصل موسیقی در سه تار با نصب پرده هایی بر روی دسته سه تار تقسیم بندی می شود. تعداد این پرده ها به طور استاندارد 25 عدد است و جنس آنها معمولا روده تابیده شده حیوانات یا الیاف مصنوعی است.  نوازنده با انگشت گذاری بر روی پرده ها، طول سیم را دستخوش تغییر می کند و اینگونه صدای سیم را به صورت هدفمند، تغییر می دهد. اگر تا امروز ابهاماتی در مورد شناخت پرده های سه تار داشته اید، با مشاهده این ویدیو که استاد اقبال برایتان مهیا کرده اند، می توانید با نام و همچنین جای پرده ها روی دسته سه تار به طور کامل آشنا شوید. به احتمال زیاد تا به حال مقالات متعددی در این زمینه مطالعه کرده اید و یا تصاویر مختلفی در کتابهای آموزشی از پرده های سه تار دیده اید. اما هیچکدام از آنها کار یک ویدئوی کامل و با کیفیت را انجام نمیدهد. در ادامه با ما همراه باشید تا به تحلیل و بررسی پرده های سه تار بپردازیم.

نام و جایگاه پرده‌ها روی دسته سه تار

همانطور که می‌دانید سه تار 4 سیم دارد. نام های سیم سه تار عبارت اند از: سیم اول «سیم دو»، سیم دوم «سیم سل» و سیم‌های بم «دو – دو» که به صورت جفتی هستند. تمام مطالبی که در این مقاله خواهید خواند، مربوط به کوک اصلی سه تار است یعنی «دو - سل - دو - دو » کوک‌های دیگری هم برای سه تار وجود دارد، اما به دلیل اینکه هنرجویان سردرگم نشوند، طبق همین کوک مطالب را پی خواهیم گرفت. وقتی با نام و جایگاه پرده‌ها با همین کوک «دو – سل – دو – دو» آشنا شدید، در بقیه کوک‌ها که در مقاله آموزش کوک سه تار در دستگاه های مختلف مطرح کردیم نیز، مسلط خواهید شد. در زیر جداولی را به همراه شکل برای شما عزيزان تنظیم کرده‌ایم که به ترتیب از بالای دسته تا پایین دسته نام پرده‌ها مشخص شده است. لازم است این نکته را نيز متذکر شویم که در این جدول‌ها فقط نام و جایگاه پرده‌ها روی سیم‌های اول و دوم سه تار برای شما مشخص شده و پرده‌ها روی سیم‌های «بم» دقیقا مانند سیم اول است. در شکل زیر نام و جایگاه پرده‌ها را روی سیم‌های اول و دوم مشاهده می‌کنید.

نام پرده‌ها روی سیم اول سه تار

همانطور که پيش از اين در مقالات آموزشی با دایره نت‌ها و علائم تغییردهنده آشنا شدید باید دقت کنید که وقتی سیم اول ما نت «دو» باشد. نت بعد از «دو» نت «ر» است، پس پرده اول بعد از شیطانک «ر کُرُن» می‌شود. در جدول زیرنام نت پرده‌ها از اول تا پرده آخر روی سیم «اول» سه تار را به شما نشان می‌دهد. همچنین مشخص شده است که هر پرده چند دور، دور دسته ساز پیچیده شده یا اصطلاحاً «چندلا» است.

نام پرده‌ها روی سیم دوم سه تار

همانطور که می‌دانيد سیم دوم سه تار، به صورت دست باز صدای «سل» می‌دهد. نت بعد از سل، نت «لا» می‌باشد، پس پرده اول بعد از شیطانک نت «لا کرن» است. در جدول زیر به ترتیب با اسم وجایگاه پرده‌ها روی سیم دوم و همچنين مقداری که پرده دور دسته ساز پيچيده شده است، آشنا میشویم.

نام پرده ها روی سیم های سوم و چهارم سه تار

از آنجا که کوک اصلی سه تار Do- Sol- Do- Do است، نام پرده ها در سیم های سوم و چهارم (واخوان و بم) درست همانند سیم اول می باشد و نسبت به ان کوچکترین تغییری ندارد. تنها تفاوت در اکتاو هست. سیم چهارم یک اکتاو نسبت به سیم اول و سوم بم تر است.

مفاهیم ربع پرده و نیم پرده برای شناخت پرده های سه تار

پرده های سه تار به جز نت های اصلی، فواصل ربع پرده ای و نیم پرده ای را نیز در بر می گیرد. حتما اصطلاحات بمل، دیز، کرن و سری را شنیده اید. این اصطلاحات به عنوان علائم تغییر دهنده در تئوری موسیقی شناخته می شوند. در ویدیوی زیر علی اقبال در مورد ربع پرده ها و نیم پرده ها، و همچنین علائم آنها، مطالب آموزشی را بیان می کند.