فاصله ششم کوچک بالا رونده در دوره تربیت شنوایی (درس 27)

همراهان عزیز درس بیست و هفتم از مجموعه تربیت شنوایی از زیر شاخه های آموزش خوانندگی در وبسایت نت به نت را مشاهده می کنید. در این درس استاد مبینی به سراغ یکی دیگر از فواصل موسیقی رفته و تمرینی را برای سرایش و حفظ کردن این فاصله به شما معرفی می کند. فاصله ششم کوچک پایین رونده، موضوع آموزشی این درس خواهد بود.

فاصله ششم کوچک چیست؟

هر گاه بین دو نت موسیقی فاصله ای به اندازه 4 پرده کامل یا 8 نیم پرده قرار داشته باشد، به مسافت بین این دو نت، فاصله ششم کوچک می گویند. مثل فاصله بین نت های Mi و Do.

همانطور که در درس 17 تربیت شنوایی به مفهوم بنیه فواصل در موسیقی پرداختیم، می دانیم که فاصله ششم یک فاصله چهار بنیه ای است. یعنی این فاصله با چهار بنیه بزرگ، کوچک، کاسته و افزوده تعریف می گردد. در دو درس قبلی فاصله ششم بزرگ را مورد بررسی قرار دادیم. در فواصل چهار بنیه ای، معیار اصلی بر بنیه بزرگ مشخص می شود. بدین ترتیب:

فاصله ششم کوچک: نیم پرده کمتر از ششم بزرگ

ششم کاسته: یک پرده کمتر از ششم بزرگ

ششم افزوده: نیم پرده بیشتر از ششم بزرگ

این درس مربوط است به فاصله ششم کوچک که مفاست نت مبدا تا مقصد آن نسبت به فاصله ششم بزرگ نیم پرده کمتر است.

چرا برای خواننده شدن باید تربیت شنوایی را کار کنیم؟

شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که چرا برای خوانندگی، ما باید گوش قوی موسیقیایی داشته باشیم. جواب بسیار ساده است. حنجره ما برای خوانندگی دقیقا مثل یک ساز موسیقی عمل می کند. با انقباض و انبساط تارهای صوتی و همچنین ماهیچه دیافراگم، جریان هوا را به نت های موسیقی تبدیل می کنیم. در تمامی سازها برای تغییر نت ها، ارتعاش امواج را کم و زیاد می کنیم. مثلا در سازهای زهی و آرشه ای، با پرده گیری یا گرفتن باره ها طول سیم را تغیییر می دهیم و فرکانس صدا را زیر و بم می کنیم. یا در سازهای بادی مجرای خروجی هوا را مکرر تغییر می دهیم تا ارتعاش امواج کم و زیاد شود و صدا زیر و بم گردد. اما برای خوانندگی ما این کار را از درون بدن انجام می دهیم. با تغییراتی که  به وسیله دستورات عصبی، به تارهای حنجره خود اعمال می کنیم، صدای خود را زیر یا بم تر می کنیم.

حال بریم سرغ سوال مطرح شده. ما چرا به تربیت شنوایی نیاز داریم؟ ببینید دوستان، موسیقی تشکیل شده است از نظم و هارمونی. این نظم و هارمونی هر چند که خصلت ذاتی موسیقی است، اما توسط انسان ها در چارچوبی مدون تنظیم شده و خروجی آن به نام تئوری موسیقی، مورد پذیرش همه قرار گرفته است.

مثلا در بحث دایره نت ها، هر اکتاو به هفت نقطه مجزا به نام نت های اصلی تقسیم شده است. ما نمی توانیم بگوییم چرا هفت؟ چرا هشت یا شش نه؟ درست مثل این است که بگوییم چرا اعداد تک رقمی ده تا هستند و چرا سیزده تا نیستند؟ بله، این ها یکاها و قراردادهای بین المللی است که یک نظام هارمونیک مثل ریاضی یا موسیقی را دارای دستگاه استاندارد می کند.

برای خواننده شدن، باید نت های موسیقی را بشناسیم. مثلا وقتی به نت سل فکر می کنیم، بی درنگ بتوانیم آن را با همان فرکانس دقیق، در ذهنمان مجسم کرده و بلافاصله سرایش کنیم.

بعد از اینکه نت ها را کاملا شناختیم، نوبت به شناخت مهمترین توالی های معنا دار موسیقی می رسد که آنها را به نام گام می شناسیم. شناخت گام ها به ما کمک می کند تا بتوانیم بدون خطا، یک توالی منظمی از نت ها را سرایش کنیم؛ بدون آنکه نتی را فالش یا خارج از محدوده فرکانسی آن بخوانیم.

بعد از یاد گرفتن و شناخت گام های مهم موسیقی، به سراغ فواصل می رویم. این کار برای آن است که پرش از نتی به نت های دیگر را دقیقا بدون اشکال اجرا کنیم و بدانیم در این محدوده پرش، از چه نتهایی گذر کردیم و به چه نتی رسیدیم.

اگر بخواهیم یک بار دیگر مثال ریاضی را به میان بیاوریم، می توان گفت تربیت شنوایی حکم چهار عمل اصلی را برای اعداد دارد. به عنوان مثال ما جدول ضرب را در همان ریاضی پایه یاد گرفته ایم. اگر از ما جواب ضرب 7 در 4 را بخواهند، بدون اینکه فکر کنیم می گوییم 28. هدف تربیت شنوایی نیز همین است. مثلا وقتی از ما فاصله ششم بزرگ را بخواهند، باید بتوانیم بی درنگ نت های مبدا تا مقصد را بدون اشکال سرایش کنیم. یا اگر توالی یک گام ماژور یا مینور را از ما خواستند، دیگر برای آن فکر نکنیم و آنقدر مسلط باشیم که در همان لحظه به سرایش آن بپردازیم.

بنا به همین دلایل ذکر شده، دوره تربیت شنوایی موسیقی نه تنها برای خوانندگان، بلکه برای هر هنرمند و هنرجویی که در زمینه موسیقی فعالیت دارد، لازم است. از نوازنده گرفته تا آهنگساز، تنظیم کننده و پرودیوسر و... همه و همه نیازمند شناخت کامل تعامل، توالی و فواصل نت های موسیقی هستند.

تمرین برای سرایش فاصله ششم کوچک بالا رونده

در این تمرین، فواصل ششم کوچک را به صورت بالا رونده سرایش خواهید کرد. تکرار این عمل در یک هفته و روزی حداقل 30 مرتبه، موجب خواهد شد این فاصله در ذهن شما بنشیند و کاملا آن را حفظ شوید.

نکته مهم این است که هنگام سرایش جملات، فقط به آوای خالی اکتفا نکنید. بلکه نام نت ها را بخوانید تا هم از نظر اسم نت ها، هم از لحاظ ماهیت صدایی؛ فاصله ششم کوچک را درست و کامل یاد بگیرید.

نت های این تمرین عبارتند از:

لا فا - لا دیز فا دیز - سی سل - دو لا بمل - دو دیز لا - ر سی بمل - ر دیز سی - می دو - فا ر بمل - فا دیز ر - سل می بمل - سل دیز می

این تمرین برای گستره صوتی آقایان از نت لا در اکتاو دوم پیانو (A2) و برای خانمها از همین نت در اکتاو سوم (A3) شروع می شود.

در ویدیوی زیر آموزش این درس را به صورت رایگان مشاهده نمایید