آشنایی کامل با دستگاه شور

دستگاه شور، بستر دوبیتی های عاشقانه

در پادکست قبلی وبسایت نت به نت، به تفصیل درباره دستگاه ماهور و متعلقات آن پرداخته شد و اما در این قسمت شما با یکی دیگر از دستگاه های موسیقی اصیل ایرانی، یعنی دستگاه شور آشنا می شوید. دستگاه شور به اذعان اکثر موسیقی دانان، مهمترین دستگاه موسیقی محسوب می گردد. یکی از دلایل این اهمیت منوط به گستردگی این دستگاه در متعلقات و ملحقات خود می‌باشد. این دستگاه پنج آواز مهم موسیقی ایرانی را در برمی‌گیرد که شامل آوازهای دشتی، ابوعطا، افشاری، بیات ترک و بیات کرد می باشد. وجه تسمیه و نامگذاری این آوازها را به اقوام و طوایف مختلف سرزمینمان نسبت داده اند. مثلا آواز دشتی را ریشه گرفته در منطقه ای با نام دشتستان در استان بوشهر می دانند. یا سرچشمه بیات ترک را به قوم ترک قشقایی نسبت میدهند. از دیگر دلایل اهمیت دستگاه شور، می توان به این نکته اشاره نمود که بیشتر موسیقی نواحی و مناطق و همچنین آوازهای محلی و بومی، برگرفته از مایه ها، آوازها و گوشه های این دستگاه می باشد. این گستردگی و تنوع  در دستگاه شور باعث شده که از آن به عنوان مادر دستگاه های ایرانی یاد شود. در دستگاه شور نیز همانند دستگاه ماهور، ردیف دانان تعداد مختلفی از گوشه ها را تعریف کرده اند.

آموزش سه تار در وب سایت نت به نت

در ردیف میرزا عبدالله ۳۴ گوشه و در ردیف آوازی محمود کریمی ۱۵ گوشه برای دستگاه شور تعریف شده است. برونو نتل، موسیقی شناس برجسته بین المللی که مطالعات بسیار زیادی در زمینه موسیقی ایرانی داشته، تعداد گوشه های شور را ۵۰ عدد بر شمرده؛ سپس با تهاتر گوشه‌هایی که از ماهیت واحد برخوردارند (مانند گوشه های رهاب و رهابی، یا گوشه های عقده گشا و عشق کش)، به این نتیجه رسید که دستگاه شور دارای ۱۳ گوشه مرکزی می باشد. سه عدد از مهمترین گوشه های دستگاه شور که از آن به عنوان قلب این دستگاه یاد می‌کنند عبارتند از: درآمد، شهناز و رضوی. نکته جالبی که در مورد گوشه های دستگاه شور وجود دارد، عدم کاربرد پرده گردانی در گوشه های این دستگاه است. بر خلاف دستگاه ماهور که گوشه های آن کاربرد زیادی در پرده گردانی‌ها دارد، گوشه های این دستگاه چنین قابلیتی را ندارد. اینها توضیحات مختصری بود پیرامون این دستگاه. همکار ما در وبسایت نت به نت، سرکار خانم قانعی به طور مفصل این دستگاه و متعلقاتش را برای شما شرح می دهد که می توانید در فایل صوتی ضمیمه آن را بشنوید و از اطلاعات آن بهره‌مند شوید. در پادکست های بعدی، آوازهای این دستگاه و همچنین سایر دستگاه های موسیقی ایرانی مورد بررسی و تحلیل قرار خواهند گرفت. با ما همراه باشید.

آشنایی با دستگاه همایون