آشنایی کامل با دستگاه راست پنجگاه

در ادامه آشنایی با دستگاهها و آوازهای موسیقی اصیل ایرانی، این قسمت از مجموعه پادکستهای رادیو نت به نت، به معرفی دستگاه راست پنجگاه اختصاص دارد. همکار ما در وبسایت نت به نت، سرکار خانم قانعی؛ مثل گذشته با بیانی آرام و شمرده، اطلاعات جامع و کاملی را درباره راست پنجگاه ارائه می کند. اطلاعاتی در مورد ساختار این دستگاه، تاریخچه و خاستگاه آن در موسیقی سنتی ایرانی، گوشه ها و درجات اجرا، جایگاه آن بین سایر دستگاهها و در کل هر آنچه به شناخت کامل این دستگاه کمک می کند. بحث ها و تفاوت نظرهای کارشناسان موسیقی  در مورد دستگاه راست پنجگاه بیش از سایر دستگاه ها می باشد. عده ای آن را به عنوان یک دستگاه مستقل برنمی شمارند و آن را برگرفته از گوشه های سایر دستگاهها همچون دستگاه ماهور می دانند. دلایل مختلفی نیز بر این ادعای خود دارند. یکی از این دلایل، نیامدن نام این دستگاه و توصیفات آن در کتب و اسناد تاریخی مثل آثار ابن سینا و فارابی می باشد. از سوی دیگر برخی نیز کاملا بر استقلال این دستگاه در موسیقی دستگاهی ایران تاکید دارند. به عنوان مثال در کتاب بحور الالحان نوشته فرصت الدوله شیرازی  به صورت واضح از این دستگاه به عنوان اولین دستگاه موسیقی یاد شده. همچنین در ردیف موسی معروفی، دستگاه راست پنجگاه به عنوان ششمین دستگاه موسیقی به رسمیت شناخته شده است. دستگاه راست پنجگاه به علت دارا بودن گوشه های زیاد و متنوع  از قابلیت خوبی برای پرده گردانی و رجوع به دستگاههای دیگر برخوردار است و از این حیث، آن را هم تراز دستگاه ماهور می دانند. برخی از گوشه های معروف این دستگاه عبارتند از گوشه های پروانه، روح افزا، زابل، نی ریز، پنجگاه، نهیب، سپهر، عراق و...  نغمه های برآمده از این دستگاه بسیار لطیف و روح نواز است. آلبوم چشمه نوش با صدای استاد محمد رضا شجریان یکی از زیباترین اجراها در این دستگاه می باشد. آلبوم چه آتش ها با صدای همایون شجریان و آهنگسازی علی قمصری از دیگر نمونه های اجرا در این دستگاه می باشد. شما را دعوت میکنیم به شنیدن این پادکست که مزین به موسیقی آرامبخشی در همین دستگاه شده است.