سلام و عرض ادب  خدمت همراهان عزیز وبسایت نت به نت . در این مقاله ، چند نکته مهم و کاربردی را برایتان شرح میدهم تا بتوانید از سه تار خود به بهترین نحو استفاده کنید و همچنین به کیفیت مطلوبی در زمینه صدا دهی ساز خود برسید . قبل از شروع مطالب باید عنوان کنم ، ساز هم مثل دیگر چیزها مثل « خانه – ماشین – بدنتان – پوستتان و ....» نیاز به نگهداری دارد . به عنوان مثال هر از چندگاهی روغن و فیلتر ماشین خود را عوض میکنید و یا اینکه هر چند سالی ، ایزوگام پشت بام منزل خو را بررسی میکنید تا خراب نشده باشد . برای نگه داری پوست خود از کرمهای گوناگون استفاده میکنید . در مورد ساز هم این موارد را بایستی رعایت کنید . در غیر این صورت به مرور زمان صدای سازتان افت میکند و حتی ممکن است از نظر فنی دچار مشکلات زیادی بشود . من در این مقاله چند نکته مهم را در مورد نگهداری سه تار برایتان توضیح میدهم . و همچنین به چند مشکل فنی اشاره میکنم که با توجه به آن ، مشکل سازتان را خودتان حل خواهید کرد و نیازی به تعمیرکارساز نخواهید داشت .

آموزش سه تار در وب سایت نت به نت

  1 - کاور مناسب برای سه تار خود تهیه کنید

نمیدانم الان سازتان را داخل چه کاوری قرار میدهید . اما به شما توصیه میکنم اگر سازتان را داخل این کیف های برزنتی قرار میدهید ، دارید به سه تار خود آسیب میزنید . شاید بپرسید به چه علت ؟ به دو دلیل منطقی میگویم از این کیف ها استفاده نکنید . 1 – آسیب پذیری سه تار در برابر ضربه 2- نفوذ رطوبت هوا داخل آن . این موارد که گفتم را هم خودم تجربه کرده ام و هم اینکه خیلی از هنرجویان برایم تعریف کرده اند . کیف های برزنتی هیچ غالبی ندارد وقتی ساز را داخل آن میگذارید ، انگار ساز را داخل یک پارچه پیچیده اید . اولین مشکلی که برایتان ایجاد میکند در « کوک سه تار » شماست . موقع حمل ساز گوشی های سازتان به کیف برخورد میکند و کوک خالی میشود . مورد دیگر اینکه صفحه و کاسه سازتان در معرض خطر است . یکی از هنرجویانم تعریف میکرد ، در حال گذر از کنار خیابان بوده و سازش هم در دست داشته . گویا در انتظار تاکسی میماند . وقتی تاکسی نگه میدارد ، مسافر که عجله داشته با سرعت درب تاکسی را باز میکند و این دوست عزیز که سازش دقیقا پشت درب تاکسی بوده با ضربه ای که درب به آن میزند ، کاسه ساز سه تیکه میشود و چه تلخ و سوزناک است . این را گفتم که بدانید چقدر این کاورهای برزنتی ضعیف است . ولی اگر این دوستمان از کاورهای محکم فایبرگلاسی استفاده میکرد ، هیچگاه این اتفاق نمی افتاد . مورد بعدی نفوذ رطوبت هوا داخل کاور است . تصور کنید در خیابان هستید و سازتان بر کولتان است که ناگهان باران میگیرد ، اگر ساز بیچاره داخل آن کاورهای برزنتی باشد ، به احتمال زیاد آب داخل آن میرود و اگر هم نرود رطوبت بسیار سریع به داخل آن نفوذ میکند و این باعث پوسیدگی زودهنگام چوب ساز میشود . صفحه ساز نشست میکند و سیم ها و پرده ها زودتر از بین میروند . اما کاورهای محکم فایبر گلاسی در برابر رطوبت خیلی ایمن تر هستند . به خاطر قطر بیشتر بدنه آن و همچنین جنس پارچه آن ، احتمال نفوذ رطوبت به داخل آن خیلی کمتر میشود . البته پیشنهاد میکنم حتما یک رطوبت گیر داخل کاور ساز خود قرار دهید . برای مطالعه بیشتر در مقاله نکات مهم در مراقبت و نگهداری از سه تار را بخوانید . 

 2- پرده های فرسوده را عوض کنید

شاید به این مشکل برخورده باشید که موقع انگشت گذاری ، صدای بد و نامطبوعی ایجاد میشود . به قول معروف سازتان « گِز» میزند . این مربوط به پرده های سه تار شماست . پرده های که پوسیده میشوند ، استحکام خود را از دست میدهند و یا اینکه به دلیل انگشت گذاری زیاد گره آنها شُل میشود به این علت روی دسته ساز حرکت میکنند و این موضوع به شدت روی انگشت گذاریتان تاثیر منفی میگذارد . پس حتما پرده های پوسیده و کهنه را عوض کنید . میدانید چرا پرده ها میپوسند ؟ اولین و مهمترین عامل عرق و چربی دست است وعامل دوم انگشت گذاری زیاد . ولی بیشتر به خاطر مورد اول پرده های سه تار از بین میرود . پس از شما  خواهش میکنم دست خود را با آب و صابون بشویید و حتما خوب خشک کنید ، بعد شروع به تمرین کنید . در ضمن اگر موقع تمرین دستتان عرق کرد با یک دستمال یا حوله آن را خشک کنید و سپس تمرین را ادامه دهید .

یادگیری آهنگ های مختلف برای سه تار با مراجعه به این لینک

3 - بعد از مدتی سه تار خود را عوض کنید

در هر کاری وقتی با تجربه میشوید و تخصصتان بیشتر میشود ، علاقه تان هم به آن کار بیشتر میشود . اگر عکاس باشید ، وقتی حرفه ای شدید دیگر دوربین قبلی شما را ارضا نمیکند و تصمیم به تهیه دوربین قوی تر و حرفه ای تر میگیرید . در مورد ساز هم همینطور است . وقتی سالها با یک ساز نواختید ، هوس میکنید صداهای دیگر را تجربه کنید و نیاز به تهیه یک ساز جدید دارید . البته این نکته را عنوان کنم که ، من نمیگویم حتما ساز گران قیمت بخرید . ساز گران لزوماً ساز خوبی نیست . منظورم فقط تجربه تنوع صدای جدید بود . بدون شک هیچوقت دو ساز صدای شبیه به هم ندارند . وقتی یک ساز جدید میخرید ، یک صدای جدید را تجربه میکنید و این باعث میشود حس جدیدی هم تجربه کنید . این نکته را هم بگویم بنده دلم نمی آید ساز قبلی خودم را بفروشم چون صدایش برایم بهترین خاطره ها را ساخته . اولین سازم را دارم و یک ساز دیگر تهیه کردم . گاهی برای زنده کردن خاطراتم ، دستی به سر و روی ساز قبلی خودم میکشم . البته هر کسی یک  روحیه ای دارد . دوستان برای خرید ساز پیشنهاد میکنم مقاله « نکات مهم قبل از خرید سه تار » را مطالعه بفرمایید .

    4 - سیم های سه تار را پس از مدتی عوض کنید

سیم های سه تار را طبق معمولا بایستی سالی یک بار تعویض کنید . البته این هم به مواردی دیگری چون رطوبت و تمرین شما بستگی دارد . معمولا در منطق شمالی و جنوبی کشور که رطوبت زیاد است ، سیم ها زودتر فرسوده یا بهتر بگویم پوسیده میشوند . اگر به سازهای قدیمی که خیلی وقت است سیم های آن تعویض نشده دقت کرده باشید ، میبینید که سیم های سفید شفافیت خود را از دست داده و کمی تیره شده و همچنین سیم های زرد تغییر رنگ داده اند . این سیم ها کیفیت خود را از دست داده اند و ساز دیگر آن صدای مطلوب را نمیدهد و سیم ها حتما باید عوض شوند . یک موقع میبینید بعداز یک سال سیم تغییر رنگی نداده ولی اگر با دقت به آن نگاه کنید خواهید دید ، سیم حالت موج دار شده . این به دلیل انگشت گذاری زیاد است . معمولا آن قسمتی از سیم ها موج دار میشوند که پرده ها زیر آن قرار دارد . لذا به این مورد دقت کنید که ، وقتی سیم موج دار شد باید آن را عوض کنید . دوستان به پیشنهاد من توجه کنید . وقتی خواستید سیم سه تار را تعویض کنید ، همه را تعویض کنید . چون وقتی یک سیم نو باشد و بقیه سیم ها کهنه باشد در ساز دوصدایی ایجاد میشود . برای اینکه خیالتان راحت باشد و دچار هیچگونه شک و شبه ای نشوید پس از یک سال کل سیم های سه تار تان را عوض کنید . پیشنهاد میکنم مقاله « تعویض سیم سه تار » را مطالعه بفرمایید . 

  5 - با برخورد ناخن به صفحه سه تار چه اتفاقی می افتد؟

شاید برخورد ناخن به صفحه خیلی برایتان عذاب آور است و برایتان سوال باشد چرا این اتفاق می افتد . خدمتتان عرض کنم این اتفاق به خاطر زاویه دست شما و همچنین وضعیت ناخن شماست . با تغییر در آنها میتوانید با این مشکل مقابله کنید . پیشنهاد میکنم مقالات دست نوازنده سه تار و همچنین ناخن نوازنده سه تار را مطالعه بفرمایید . اما اینکه آیا خوردن ناخن به صفه سه تار زیان بار است یا خیر باید بگویم که ، اگر ناخن شما به صفحه سه تار میخورد برای ساز ضرری ندارد ولی اگر از مضراب سیمی برای نواختن استفاده میکنید و آن به صفحه برخورد میکند ، این برای صفحه ضرر دارد . چون بر خورد مضراب به صفحه به مرور زمان باعث خراشیده شدن آن میشود و اگر این داستان ادامه پیدا کند ، امکان دارد آن قسمتی که مضراب به صفحه میخورد سوراخ شود . پس اگر از مضراب سیمی برای نواختن سه تار استفاده میکنید به دو نکته توجه کنید . مضراب را کمی بیشتر زیر ناخن کنید و همچنین زاویه دست خود را درست کنید تا صفحه ساز را زخمی نکنید .

    6 - علت خالی شدن کوک سه تار چیست و چگونه این مشکل را حل کنیم؟

به دلایل مختلفی کوک سه تار خالی میشود . اولین علت همان موضوع کاور سه تار بود که ابتدای مقاله گفتیم . موقع حمل ساز ، گوشی ها به کاور برخورد میکند و همین ضربات ناچیز هم باعث خالی شدن کوک سه تار میشود . مورد بعدی رطوبت هوا است . به هر حال هرجایی که زندگی میکنید ، درصدی رطوبت وجود دارد . این رطوبت در محل چرخش گوشی ها هم نفوذ میکند و به مرور زمان باعث از بین رفتن اصطکاک گشتاور آن میشود و هر بار که ساز را کوک میکنید ، در بازه زمانی خیلی کم کوک آن خالی میشود . مورد بعدی ساخت ساز است . بعضی سازها از همان ابتدا که میخرید این مشکل را دارد و زود به زود کوک آن خالی میشود . چگونه این مشکل خالی شدن کوک را حل کنیم . روشی که یکی از اساتید به من آموزش داد ، استفاده از سمباده و پودر بچه است . هرکدام از سیم ها که زود کوک خالی میکند ، گوشی آن را از جایش در بیاورید و با سنباده نرم کمی بسابیدش تا اصطکاک از دست رفته دوباره به دست بیاورد . دوستان تاکید میکنم خیلی آرام بسابید . بعد مقداری پودر بچه را داخل سوراخهای گوشی ها بریزید تا بازهم اصطکاک را بیشتر کنید . البته پودر بچه به دلیل مواد خاصی که درآن دارد « خاصیت جذب رطوبت و چربی » را نیز دارد به همین دلیل برای رسیدن به نتیجه مطلوب به ما کمک میکند . برای دیدن ویدئوی این مطلب پیشنهاد میکنم مقاله « چه کار کنیم تا سه تار ما دیرتر کوک خالی کند » را مشاهده کنید . 

ویدئوی مربوط به این مقاله را مشاهده کنید