آموزش خطوط اتحاد و اتصال در موسیقی

تئوری موسیقی مجموعه ای است از قواعد و اصولی که به شکل علامت هایی در خطوط حامل خود را نشان می دهند و به آهنگسازان، نوازندگان، تنظیم کننده ها و به طور عام؛ هر کس که سر و کارش با موسیقی است، می گوید از چه دستورالعمل هایی می بایست پیروی کند تا حاصل کارش استاندارد و مطابق با زبان بین المللی موسیقی باشد.

چرا باید تئوری موسیقی بدانیم؟

فرق بین کسی که با تئوری موسیقی آشناست و کار خود رو بر مبنای آن پیش میبرد، با کسی که مستقل از آن نوازندگی یا آهنگسازی را یاد گرفته؛ دقیقا مثل دو شخصی است که یکی دستور زبان و ادبیات را در مدرسه و دانشگاه فرا گرفته و دیگری به همان آموزه های خود از زبان مادری بسنده کرده باشد. شخص دوم هر چه هم دارای ذوق و استعداد وافری باشد، به اندازه شخص اولی نمی تواند یک متن یا اثری خلق کند که معیارهای ادبی یا دستوری در آن رعایت شده باشد. شاید عمق آثار او زیاد و نشان از استعداد والای او باشد، اما مشخصا به دلیل عدم آشنایی با گزاره های ادبی و علائم دستور زبان، اثر او از نگاه منتقد پر از اشکال خواهد بود و آنجاست که نهایتا یک ویراستار حرفه ای باید کل اثر را بازنویسی کند. در اینصورت شاید معنای اصلی اثر، ناخواسته دستخوش تغییراتی گردد که با آنچه خالق اثر در نظر داشته، قرابتی نداشته باشد.

آموزش تئوری موسیقی با تدریس استاد مینا صابری

خطوط اتحاد و اتصال در موسیقی

در این مقاله میخواهیم با زبانی ساده، دو اصطلاح کاربردی دیگر در تئوری موسیقی را برای شما شرح دهیم. خط اتحاد و خط اتصال، که توسط کمانی در زیر یا بر روی دو یا چند نت قرار گرفته و یک سری تغییراتی را ایجاد می کند که به تفکیک، آنها را در ادامه مقاله شرح می دهیم.

خط اتحاد ((tie line

حتما در خطوط حامل با کمانی روی دو نت همنام و هم فرکانس مواجه شده اید. مثلا دو نت سیاه که بر روی یک خط از خطوط حامل قرار دارد، توسط یک کمان به یکدیگر وصل می شوند. این کمان را خط اتحاد می نامند. اینکه چگونه تشخیص دهیم این کمان خط اتحاد است یا اتصال، در بندهای بعدی مقاله به آن اشاره خواهیم نمود.

حال وظیفه نوازنده در صورت مواجهه با خط اتحاد چیست. در مثال فوق فرض را بر دو نت سیاه قرار دادیم. وقتی دو نت سیاه با خط اتحاد به هم وصل می شوند، نوازنده میبایست فقط نت اول را اجرا کند اما! اما در حد فاصل جمع ارزش زمانی هر دو نت!

بگذارید ساده تر بیان کنیم. دو نت سیاهی که با خط اتحاد مشخص شده اند، ارزش زمانی این دو با یکدیگر ترکیب می شود. اما فقط نت اول در این بازه زمانی اجرا خواهد شد. خوب می دانیم ارزش زمانی یا دیرند هر نت سیاه معادل نصف نت سفید است. پس برای اجرای این دو نت سیاه، ما فقط نت اول را اجرا می کنیم اما کشش این نت معادل یک نت سفید خواهد بود.

به عکس زیر نگاه کنید:

آموزش سنتور در وب سایت نت به نت

خط اتحاد فقط مربوط به دو نت همنام میشود. البته می تواند تعداد نتهای بیشتری با هم به اتحاد برسند، اما همه این نتها باید همنام، متوالی و در یک اکتاو باشند. همچنین بین هر دو نت بایستی یک کمان اتحاد قرار گیرد. جدول بالا به خوبی نشان میدهد که اگر چهار نت سیاه هم فرکانس و هم نام با کمان های اتحاد به یکدیگر وصل شوند، دیرند یا ارزش زمانی آن معادل یک نت گرد می گردد و در این بازه فقط نت اولی اجرا می گردد. یا مثلا دیرند چهار نت دولاچنگ، معادل دیرند یک نت سیاه خواهد بود.

خط اتحاد در نت نویسی به کمک آهنگساز یا نوازنده می آید. دست او را باز می گذارد تا در این بازه مشخص شده (ارزش زمانی) بنا به سلیقه خود، نت مبدا را کش دهد.

خط اتصال (slur line)

تعریف خط اتصال کمی راحت تر از خط اتحاد است. خط اتصال به ما می گوید نتهایی که با کمان مشخص گردیده اند، می بایست به صورت پیوسته و بدون قطع شدن اجرا گردند. به بیان دیگر اگر کمان روی دو یا چند نت فارغ از همسان و غیر همسان بودن چه از لحاظ کشش چه از لحاظ صدا قرار گیرد، مجموع آن نتها بدون وقفه باید اجرا گردند. یعنی همه آن نت ها به صورت پیوسته نواخته شوند. پیوستگی (لگاتو) ماهیت اصلی خط اتصال است و صدای نت های مختلف را به یکدیگر وصل می کند.

فرض کنید ۴ نت پیاپی با خط اتصال به هم وصل شده باشند. هر نت به همان میزان ارزش زمانی می بایست اجرا شده و بدون انقطاع به نت بعدی وصل گردد. مثلا اگر با پیانو این چهار نت را اجرا کنیم، در طول نواخت هر چهار نت، هیچ سکوتی نباید پدید آید و به عبارتی بدون آنکه دست نوازنده از روی کلاویه بلند شود، نت ها را پشت سر هم اجرا می کند. نوازندگان ویولن بدون جابجایی آرشه و نوازندگان سازهای بادی یک نفس و بدون وقفه نت های دارای خطوط اتصال را می بایست به یکدیگر وصل کنند. این هم از تعریف کلی خط اتصال.

آموزش تنبک در وب سایت نت به نت
 

چگونه خط اتحاد و اتصال را از یکدیگر تشخیص دهیم؟

تشخیص خطوط اتحاد و اتصال در صفحه نت و خطوط حامل کار بسیار ساده ایست. هر چند این دو کمان کاملا یک شکل هستند اما با توجه به طرز قرار گیری نت ها، فاصله بین آنها و ماهیت نت، به راحتی می توان آن ها را از هم تشخیص داد.

به عکس زیر دقت کنید

آموزش سه تار در وب سایت نت به نت

خط اتحاد فقط می تواند بین دو نت هم نام از لحاظ فرکانس قرار گیرد. فرقی ندارد این دو نت از لحاظ کشش چه ارزش زمانی ای داشته باشند. اما باید ماهیتشان یکی باشد. مثلا هر دو باید نت Do  و در یک اکتاو باشند، خواه یکی از این دو سیاه و دیگری چنگ باشند، خواه هر دو سیاه. تنها معیار برای تشخیص خط اتحاد، هم نامی نت ها در یک فرکانس است. (عکس شماره یک و دو)

 اما خط اتصال میتواند بین همه نت های غیر همسان قرار گیرد. (عکس شماره سه، سمت راست)

خط اتحاد می تواند بین دو نت در یک پوزیسیون قرار گیرد. یعنی هر دو نت می بایست روی یک خط از خطوط حامل، مثلا روی خط چهارم باشند. اما خط اتصال می تواند در پوزیسیون های مختلف، نت ها را به هم پیوند دهد. مثلا یک نت از خط دوم و یک نت از خط سوم. (عکس شماره سه)

خط اتحاد فقط بین دو نت قرار می گیرد و اگر چند نت متوالی داشته باشیم، به صورت مجزا بین هر جفت از نتها یک خط اتحاد قرار می گیرد. اما خط اتصال می تواند بین دو نتی قرار گیرد که متوالی نباشند. یعنی می تواند بین آن ها نتهای دیگری نیز قرار داشته باشد. به خاطر همین کمان اتصال گاه می تواند حتی به بزرگی چند میزان باشد.

نویسنده: محمد حنطه ای

تهیه شده در وب سایت آموزش موسیقی نت به نت