آموزش فاصله هشتم در دوره تربیت شنوایی(درس16)

فاصله هشتم از فواصل موسیقی

هنرجویان عزیز وب سایت نت به نت سلام. در بخش آموزش سلفژ و تربیت شنوایی از زیر شاخه های مهم آموزش خوانندگی؛ به مبحث مهم فواصل در موسیقی می رسیم. در این مقاله ابتدا به معرفی و تعریف فاصله در موسیقی می پردازیم. سپس ارتباط آن را با خوانندگی مورد بررسی قرار می دهیم. استاد مبینی در این ویدیوی آموزشی تمرینی را برای سرایش فاصله هشتم ارائه می کند. شناخت فواصل در تشخیص ظرفیت حنجره و تارهای صوتی بسیار مهم است. از این رو مبحث فواصل، درست مثل گام های موسیقی از موضوعات اجتناب ناپذیر آموزشی برای تربیت شنوایی و آموزش سلفژ محسوب می شود.

فاصله در موسیقی چیست؟

فاصله در موسیقی، به مسافت بین نت ها با توجه به مقدار زیر و بمی آنها گفته می شود. زیر و بمی یا ارتفاع نت ها، ملاک تخصیص فاصله بین آن هاست. هر نت در موسیقی دارای بسامد یا فرکانس مخصوص به خود است. با توجه به فرکانس نت های موسیقی، فاصله بین آنها مشخص می شود. پس مفهوم فاصله یا بُعد در موسیقی، فاصله بین نت های موسیقی از نظر اختلاف فرکانس یا بسامد است. گوش انسان توانایی تشخیص اختلاف بین فواصل موسیقی را دارد. مثلا اختلافی که بین دو نت Re و Mi وجود دارد یک فاصله کامل در موسیقی است. در نوازندگی به فواصل کامل، پرده نیز گفته می شود. فاصله های کمتر به نیم پرده و ربع پرده نیز اطلاق می گردد.

ارتعاش، عامل زیر و بمی نت ها

ارتعاش در هر ماده ای باعث پدید آمدن امواج صوتی می شود. یکی از پارامترهای امواج، طول موج است. طول موج، پارامتری است که تناوب و تکرار یک موج در واحد زمان را مشخص می کند. این تناوب فرکانس یا بسامد نام دارد و واحد اندازه گیری آن هرتز می باشد. مثلا وقتی می گوییم فرکانس نت لا در اکتاو چهارم (A4) برابر با 440 هرتز است، یعنی در هر ثانیه 440 موج به صورت متناوب تکرار می شود. هر چقدر این امواج به یک دیگر نزدیکتر باشند (طول موج کمتر باشد)، یعنی فرکانس بیشتر است و ارتفاع صدا زیر تر می شود. و بالعکس، هر چقدر امواج صوتی از یک دیگر دورتر باشند (طول موج بیشتر باشد)، یعنی فرکانس کمتر است و ارتفاع صدا بم تر می شود. 

خرید پکیج آموزش مبانی صداسازی با تدریس استاد مهران مبینی

نحوه محاسبه فاصله بین نت ها

محاسبه فاصله بین نت ها کار بسیار ساده ایست. کافیست از نت مبدا تا نت مقصد، تعداد نت ها را بشماریم. توجه داشته باشید که بر خلاف فاصله عددی و مکانی، در محاسبه فواصل موسیقی، نت مبدا نیز در شمارش حساب می شود.

مثال هایی برای محاسبه فاصله بین نتها.

فاصله نت های دو تا فا: نت های تشکیل دهنده این فاصله عبارتند از دو، ر، می، فا. تعداد این نتها همان فاصله بین دو و فا می باشد. پس از نت دو تا فا یک فاصله چهارم است.

فاصله نت های ر تا می: هیچ نتی بین این دو وجود ندارد. پس فقط نت مبدا و مقصد بیانگر این فاصله است. پس بین نت ر تا نت می یک فاصله دوم بر قرار است.

آیا فاصله یکم در موسیقی نیز وجود دارد؟ باید بگوییم بلی. به فاصله هر نت با خودش، فاصله یکم یا انیسون گفته می شود. مثل فاصله نت می تا می!  

فاصله هشتم در موسیقی چیست؟

به مسافت بین دو نت همنام متوالی، که تعداد 8 نت را در شش پرده یا دوازده نیم پرده در بر می گیرد؛ فاصله هشتم می گویند و علامت اختصاری آن به صورت p8 درج می شود. فاصله هشتم در تئوری موسیقی، یک اکتاو به حساب می آید.

مثلا "دو - ر - می - فا - سل - لا - سی - دو" دقیقا یک فاصله هشتم است.

تمرین برای سلفژ فاصله هشتم

در این تمرین ما با دو اکتاو سر و کار داریم. اکتاو بم و اکتاو زیر. این تمرین دارای دو مرحله است.

مرحله اول:

نت مبدا در این تمرین نت لا است. ابتدا نت لا را بنوازید و آن را سرایش کنید. بلافاصله نت لا در اکتاو بالاتر را بنوازید و آن را سرایش کنید. سپس این کار را به صورت نیم پرده - نیم پرده ادامه داهید. این کار را انجام دهید که صدای شما کشش اجرا را داشته باشد. اگر به نتی رسیدید که اجرای آن خارج از توان و گستره صوتی حنجره شما بود در همانجا توقف کنید و به سراغ مرحله دوم بروید.

مرحله دوم:

این بار مثل مرحله قبل ابتدا نت های گام بم تر را بنوازید و سرایش کنید، اما برای نت های اکتاو زیر تر، ابتدا نت را سرایش کنید بعد آن را بنوازید. این تمرین بایستی آن قدر تکرار شود که هیچ اختلافی بین سرایش شما و صدای نت وجود نداشته باشد. این تمرین را هم درست مثل مرحله قبل به صورت نیم پرده - نیم پرده ( اجرای همه نت های کلاویه های سفید و سیاه در فاصله هشتم) انجام دهید.

اهمیت یادگیری فواصل موسیقی برای تربیت شنوایی

یک خواننده علاوه بر صحیح اجرا کردن نت ها و تفکیک اصوات، بایستی گستره صدایی و قابلیت حنجره خود را نیز بشناسد. گاه در خوانندگی پیش می آید که از اکتاوی باید به اکتاو دیگری پرید، یا مدام بین فاصله های گوناگون در گردش بود. باید از قبل مطمئن باشیم این کار از پس حنجره ما بر می آید. شناخت فاصله های موسیقی علاوه بر مشخص کردن ظرفیت حنجره ما، تفکیک اصوات و نت ها را نیز در ذهن ما نهادینه می کند. این امر بخش مهمی از سلفژ و تربیت شنوایی را در بر می گیرد. درست همانطور که شناخت گام ها برای رهگیری الگوهای موسیقی یکی از ملزومات خوانندگی است، سلفژ و سرایش فواصل گوناگون موسیقی به صورت مستقیم منجر به ادای صحیح نت ها، و تعیین ظرفیت صدایی خواننده می شود.

در ویدیوی زیر این درس را به صورت رایگان مشاهده فرمایید