دستیابی به سونوریته ساز با گذر زمان¬-تجربیات هنرجویان سه تار

سونوریته در موسیقی اصطلاحی است که برای بهترین حالت صدا گرفتن از ساز توسط نوازنده به کار می رود. این اصطلاح در کنار موزیکالیته، به صورت موازی کاربرد دارد. مجموع این دو، احساس و فیزیک صوت را نشانه رفته و دورنمای هنر یک نوازنده را عیان می کند. برای آنکه بهتر مفهوم این دو اصطلاح را درک کنیم، هر دو را به صورت ساده تعریف، و در قالب مثالی کاربرد آنها را تشریح می کنیم.

موزیکالیته و سونوریته در موسیقی

 نوازنده آن زمان می تواند روح هنری خود را در ساز پیاده کند، و نوازندگی خود را به بهترین حالت از منظر احساس و فن در آورد؛ که بین ساز، ذهن و اعضای بدن او، هماهنگی و شناخت وجود داشته باشد. احساس در نوازندگی، موزیکالیته، و فن اجرا نیز سونوریته نام دارد و هر دو در کنار هم باعث می شوند که نغمه های ساز نوازنده با احساسات آدمی همسو باشد و روح موسیقی پدیدار شود. به عنوان مثال نرم افزارهای آهنگسازی، می توانند صدای هر نوع سازی را بدون هیچ نقصی اجرا کند. تمام ضرب ها، کشش ها، تیون و پرطنین بودن نت ها و هر چه باعث مرغوبیت موسیقی از لحاظ کیفیت باشد را با کدهای پیشرفته خود به نمایش بگذارد. اما هیچ وقت نمی تواند جای موسیقی ای را بگیرید که پس اجرای آن روح نوازنده واقعی نشسته باشد. در واقع نوازنده از خود اختیار و شعور دارد و می داند چگونه از شدت ها و ضعف های داینامیکی، در مواقع مورد نیاز استفاده کند. همین امر باعث عدم یکنواختی اجرا و تشخیص تفاوت روح با ماشین می شود. به کار بردن احساس در موسیقی موزیکالیته نام دارد. این احساس نشات گرفته از درک و شناخت نوازنده از ماهیت و ژانر قطعه، و توانایی پیاده کردن این احساسات در ساز می باشد. موزیکالیته امضای یک نوازنده را نشان می دهد و برای هر فرد منحصر به فرد است. درست همانند دستخط. قلم یکی است، کاغذ یکی است، متن هم یکی است. اما دستخط همیشه متمایز است.

آموزش سه تار در وب سایت نت به نت

سونوریته هم به معنای توانایی نوازنده در ایجاد بهترین صدادهی از ساز خود می باشد. دستیابی به سونوریته، مقدم بر موزیکالیته است. چرا که تا نوازنده تسلط کافی در صدا گیری از ساز را نداشته باشد، نمی تواند احساس خود را روی آن پیاده کند. سونوریته با تمرین و گذر زمان به دست می آید. نوازنده آنقدر باید بر ساز خود مسلط شود تا بداند برای نواختن نت ها چه مقدار نیرویی و با چه کششی باید به کار ببرد تا صدا به بهینه ترین حالت خود در آید. پس بر خلاف موزیکالیته که یک امر مبتنی بر احساس است، سونوریته کاملا یک مفهوم فیزیکی است. معنای خودمانی سونوریته، رام کردن ساز است. درست مثل رام کردن حیوانات وحشی که باید مدتها با آنها کار کنیم و قلق رفتاری و نحوه عکس العمل آنها به رفتارهای خود را به دست آوریم. و در آخر تنها رام کننده است که می داند چگونه با حیوان ارتباط بهینه برقرار کند. وقتی تکنیک های یک نوازنده بر روی ساز خوب چفت و جور شد، آن موقع است که سونوریته ساز خود را به دست آورده است. حتی اگر چند نوازنده حرفه ای دیگر با همان ساز بنوازند، اجرای آنها خصوصیت نوازنده اصلی را نخواهد داشت.

شروع آموزش پکیج آموزش سه تار بخش ماهور با تدریس استاد علی اقبال

چرا نمی توانم صدای خوبی از ساز درآورم؟

محمد دارینی از شاگران سه تار استاد اقبال است که تقریبا دو ماه از شروع کار ایشان می گذرد. همانطور که در این ویدیو می بینید، استاد از هنرجو می خواهد قطعه ای را اجرا کند. اگر چه هنرجو نت ها را به درستی در زمان و محل صحیح می نوازد، اما به هیچ عنوان این اجرا، صدایی پخته و روان ندارد. او از استاد می پرسد چرا اینگونه است؟ همین نت ها را شما می نوازی ولی خیلی زیبا و کامل می شود. اما من که می نوازم صدای حلبی در می آید؟ آیا به خاطر تفاوت در سازهایمان است؟

قبل از پاسخ، استاد اقبال به او می گوید حتی اگر با ساز من هم بزنی، باز هم همین صدا را خواهی شنید. اشکال از ساز تو نیست. در اصل اشکالی در میان نیست و این یک روند طبیعی است. تو به تازگی شروع به آموختن سه تار کرده ای. هنوز دست تو برای بهترین نوع صداگیری از ساز پخته نشده است. به بیان ساده تر تو هنوز به سونوریته ساز خود آگاه نشده ای و قلق های آن را نمی دانی. نباید هم توقع داشته باشی به همین زودی یک صدای نرم و روان از ساز خود در کشی. اگر میبینی من بهتر از تو میزنم، برای آن است که سال ها تمرین داشته ام. فرض کن به تازگی رانندگی یادگرفته ای و یک ماشین هم خریده ای. آیا می توانی در همان روزهای اول مثل یک راننده با تجربه عمل کنی؟ مسلما خیر. باید زمان بگذرد تا به جایی برسی که انگار کنترل ماشین در ذهن توست. بدون فکر جای پدال ها، دنده، میزان قدرت موتور و غیره را بدانی. آن موقع که قلق رانندگی با ماشین خود را به دست بیاوری، حال می توانی مثل یک راننده با تجربه با خیال راحت در معابر پر تردد رانندگی کنی. وقتی گواهی نامه رانندگی می گیری، تا یکسال اجازه رانندگی در جاده های بیرون شهری نداری. فکر کنم علتش را دیگر می دانی. هنوز آنقدر مسلط نشده ای که بهترین عکس العمل را در خطرناک ترین صحنه ها از خود بروز دهی. این تسلط زمانبر است. برای ماشین یک سال است. ولی برای سه تار به شرط تمرین خوب و پیوسته شاید تا دو سال هم باشد. این همان زمانی است که نیاز داری تا به سونوریته ساز خود دست پیدا کنی. نگران نباش! تو اکنون در اول راهی. اگر یک نوازنده حرفه ای بودی، سونورینه ساز خود را در یک هفته نیز می توانستی به دست بیاوری.