سلام بر شما دوستان و همراهان عزیزسایت نت به نت. آنچه در این مقاله با شما خواهیم گفت، صحبت هایی فراتر از آموزش سه تار و نواختن است. نمیدانم در چه مرحله ای از نوازندگی هستید و با نواختن سه تار چه احساسی به شما دست میدهد؟! اما در این مقاله قصد داریم به شما بیاموزیم که چگونه از نواختن سه تار لذت ببرید. آنچه در این نوشتار و حتی ویدیو خواهید خواند و می بینید، تجربیات شخصی علی اقبال، مدرس و نوازنده با تجربه تار و سه تار است و تنها هدفشان از به اشتراک گذاشتن این تجربه، آن است که دیگران نیز، احساس خوب و مثبتی که از نواختن سه تار به دست می آید را تجربه کنند و از آن لذت ببرند.

چرا سه تار می نوازیم؟

آیا تا به حال شده با خودتان بگویید چرا سه تار مینوازم؟ و اصلا چرا این ساز را انتخاب کردم؟ با جرات میگوییم نه! البته به شما حق میدهیم. تقریباً هیچ کجا و در هیچ آموزشگاهی به ساز از این زاویه نگاه نمیکنند. اکثراً فقط به شما تکنیک را آموزش میدهند تا شما فقط آهنگی را بنوازید و دل خودتان را خوش کنید که آهنگی را نواخته اید. آن هم آهنگی که هزاران بار نواخته شده است. برگردیم به سوال خودمان، که چرا سه تار مینوازیم؟! من دیدگاه و دلیل خود را برای شما میگویم. چیزی که من از سه تار دریافتم، این بود که سه تار می تواند برای من یک همدم خوب باشد. شاید بپرسید خوب این همه ساز! یعنی آنها نمیتوانند همدم باشند؟ باید بگویم بله بقیه هم می توانند اما سه تار به ساز تنهایی شهرت دارد. از خصوصیات آشکار سازهای ایرانی پر احساس بودن و سوزناکی آنهاست و در این میان ساز سه تار با حس لطیف و سوزناکش مرا به خود جذب کرد. اگرچه در همین سوزناکی و غم عمیق، شادی بزرگی نهفته است که انسان را به خود می خواند و در خود فرو می برد. ساز سه تار نوایی ظریف و مخملین دارد و از آن روی که معمولاً بوسیله ناخن انگشت سبابه نواخته می شود، صدای آن رابطه مستقیم و نزدیکی با حال و هوای نوازنده دارد. بسیاری از بزرگان و نوازندگان بر این باورند که سه تار ساز تنهایی است و شما  هم اگر در برهه ای از زندگی تنها بوده باشید، میتوانید با ساز سه تار ارتباط برقرار کنید. استاد شهریار در غزل سه تار من بسیار زیبا حال و هوای ساز سه تار را به تصویر کشیده اند که در اینجا چند بیتی از این شعر را می آورم:

توصیف دیگر من از سه تار، یک شخص پرانرژی است که گویی در قسمتی از زندگی، دل او شکسته و در تب و تاب مشکلاتی قرار گرفته است. گاه غمگین و گاهی شاد است؛ همواره به دوستان و اطرافیانش کمک می کند و با آنها همدردی می کند و به قول معروف غم آنها را میخورد، اما شب هنگام که تنها می شود، اندوهی بر دل دارد و غمگین است و به یک همدم مهربان نیاز دارد، من و شما همدم او می شویم و او را می نوازیم و به سخن حزن انگیز او گوش می دهیم. حتما شما هم که به سراغ این ساز دل انگیز آمده اید، برداشت مخصوص به خودتان را دارید و احتمالاً یک سری احساس های مشترک میان ما هست که به این باور رسیده ایم که با سه تار میتوانیم ارتباط برقرار کنیم و به بیانی دیگر با آن درد دل کنیم. حال با آنچه از حال و هوای سه تار برای شما عزیزان توصیف کردم، به ادامه موضوع می پردازیم تا به شما هنردوستان شرح دهم چطور می توان از نواختن سه تار لذت برد؟!

بسته آموزشی ماهور، قدم اول در آموزش سه تار

هرآنچه به شما الهام میشود روی ساز بیاورید؟

از نظر شخصیتی، سه تار سازی تنها است، نه اینکه نتوان در گروه نوازی از آن استفاده کرد بلکه بطور کلی تیپ شخصیتی آن تنهاست و تک نوازی با آن فوق العاده زیباتر است. حتما شما هم دوست دارید لذت این تکنوازی را تجربه کنید. من تصور میکنم شما در سطح مبتدی هستید و با این پیش فرض داستان را دنبال میکنیم. من به عنوان مثال دستگاه ماهور را انتخاب میکنیم، سه تارتان را بردارید و روی پرده های ماهور به صورت بداهه انگشت گذاری کنید و مضراب بزنید. اصلا آهنگ خاصی را دنبال نکنید. به این نکته اشاره کنم، همیشه یک ویس رکوردر، دنبالتان باشد یا با ضبط صوت موبایلتان صدای تمریناتتان را ضبط کنید. کاری نداشته باشید که چه آهنگی میزنید؛ هر موقع تصمیم گرفتید برای دلتان بنوازید حتما صدا را ضبط کنید، در ادامه به شما میگوییم چه اتفاقی می افتد. هرچه به ذهنتان می رسد را روی ساز پیاده کنید و روی همه پرده ها مانور بدهید، روی تک سیم مضراب بزنید و از خودتان آهنگ خلق کنید. وقتی احساس خودتان روی ساز آمد، احساس زیبایی به سراغتان می آید در این زمان، آن بُعد خداگونه خودتان را درک خواهید کرد. چون خالق یک هارمونی و هماهنگی شده اید. در حین این نواختن های بداهه، به یک ملودی مرتب شده ای دست پیدا می کنید؛ یعنی آنقدر می نوازید تا یک ملودی یا یک آهنگ مشخصی از بین این ملودی ها بیرون می آید؛ این دقیقا شروع یک آهنگسازی است. به نظر لذت بخش ترین بخش موسیقی، همان بخش آهنگسازی است. از حرکت روی پرده ها و نت های سه تار به یک ملودی واحد به نام آهنگ رسیدید. حال اینجاست که آن رکوردی که با موبایلتان انجام دادید بهه شما کمک می کند وگرنه در بداهه نوازی، یک ملودی یک بار می آید و دیگر تکرار نمی شود و فقط صدای ضبط شده باعث می شود تا قطعه ای را که نواخته اید، دریابید و بیشتر روی آن کارکنید و به آن شاخ و برگ بدهید.

مقاله «نواخته های خود را ضبط کنید»

به صداهای تولید شده توجه کنید و روی آن تأمل کنید

بیاید کمی به ندای درون خودمان توجه کنیم. منظورم همان حالات درونی ماست. وقتی به سیمی مضراب میزنید، چشمانتان را ببندید و ارتعاش آن صدا را دنبال کنید. صدا را خفه نکنید. بگذارید تا ارتعاش آن سیم خود به خود قطع شود. شما فقط شنونده باشید. بعد یک پرده بگیرید و مضراب بزنید. باز به صدای آن نت با دل و جان گوش کنید. ببینید چقدر لذت بخش است. من این حس و حال را یک روز که در طبیعت بودم به دست آوردم . وقتی در اولین آهنگ مرا مشعوف و مجذوب خود کرد، تصمیم گرفتم بقیه آهنگها را نیز به این شکل بنوازم و ارتعاش آن صدا را با دل و جانم احساس کنم. از نظر فیزیکی هر جسمی مرتعش شود و فرکانسی تولید کند، اجسام هم فرکانس خود را که در نزدیکی آن باشد، پیدا میکند و آن را مرتعش میکند. حالا تصور کنید این جسم، قلب شما باشد، وقتی با سیم سه تار هم فرکانس شد و نوای آن هم به گوش شما رسید، بسیار حال خوب و زیبایی به شما دست می دهد. این تجربه خود بنده بود. امیدوارم شما هم این حس و حال را تجربه کنید. پیشنهاد میکنم، هر زمان به طبیعت رفتید، سازتان را با خود ببرید و در طبیعت این حال و هوا را تجربه کنید و تجربه  و احساس خود را با من در میان بگذارید و برای ما بگویید، شما چه احساس و حال و هوایی از این تجربه به دست آورده اید. موفق و پیروز باشید.

نویسنده: علی اقبال

از شما دعوت میکنم ویدیوی «چگونه از نواختن سه تار لذت ببریم» را مشاهده کنید