مضراب صحیح سنتور

سنتور یکی از سازهای واسطه ایست. یعنی هنرمند نه به صورت مستقیم، بلکه با استفاده از ضربات دو عدد مضراب چوبی که بر سیم ها فرود می آورد باعث ایجاد صدا و نواختن آن می شود.

مضراب سنتور چیست؟

مضراب سنتور به دو چوب نازک و ظریفی گفته می شود که نوازنده با ضربه زدن توسط آن بر سیمهای سنتور به نوازندگی می پردازد. مضراب از سه قسمت سر، ساقه و حلقه تشکیل شده است. انگشت نوازنده داخل حلقه می رود و با حرکت مچ دست سر مضراب را بر روی سیمها فرود می آورند. در محل سر مضراب تکه ای نمد تعبیه شده و گاها از اسفنج هم برای این منظور استفاده می کنند. در گذشته حتی با مضرابهایی نوازندگی می کردند که سر آن پوششی نداشته و مستقیما با سیمها در تماس بوده. کار با این گونه مضرابها نیازمند تبحر بسیار بالای نوازندگیست. چرا که کوچکترین حرکات هم می تواند در صدای ایجاد شده تاثیر بگذارد. صدای سنتور در این حالت بلند تر می شود. اصولا جنس مضراب از چوب می باشد، چوب هایی نظیر گردو، نارنج، شمشاد، گلابی و... البته دیده شده که مضرابهایی از جنس مواد پلاستیکی و فایبرگلس هم در بازار موسیقی عرضه می گردد. از آنجا که قیمت این مضرابها بسیار کمتر از یک مضراب استاندارد چوبی است، باعث ایجاد رغبت در خریدار می شود. در حالی که اساتید سنتور نواز به شدت با اینگونه مضراب ها مخالفند و آن را به عنوان سمی مهلک در پروسه یادگیری این ساز بر میشمارند. اینگونه مضراب ها به هیچ عنوان نمی توانند صدای شفاف و رسایی ایجاد کنند و برای نوازندگی بسیار مخرب هستند.

آموزش سنتور در وب سایت نت به نت

ویژگیهای یک مضراب خوب کدامند؟

از منظر عمومی: مضراب سنتور می بایست

•  از چوب با کیفیت ساخته شده باشد.

• انحنای یا قوس مناسبی را در طول خود داشته باشد.

• نسبت به طول خود نباید دارای اختلاف درجه یا کجی باشد. یعنی دم و سر مضراب از زاویه عمود بر دید کاملا می بایست همراستا باشد.

•  حلقه مضراب به گونه ای باید تراش خورده باشد که انگشت اشاره بدون هیچ خللی آزادنه بتواند در آن گردش کند.

• نه زیاد سبک باشد نه خیلی سنگین

از منظر شخصی: مضراب سنتور می بایست

• به رنگ مورد علاقه نوازنده باشد . چرا که نگاه سنتور نواز همیشه به مضراب هاست و نباید به گونه ای باشد که او را خسته کند.

• تک رنگ باشد. دو رنگی مضراب می تواند عامل خستگی چشم و کلافگی نوازنده گردد.

• به دست نوازنده بنشیند. یعنی دقت شود هنگام خرید مضرابی انتخاب شود که به دست راحت تر بنشیند. مخصوصا انگشت اشاره آزادانه در آن گردش داشته باشد.

چرا مضراب سنگین برای شروع سنتور نوازی مناسب تر است؟

همواره اولین قدمها برای انجام هر کار و فعالیتی، کمی سخت و دشوار است. اگر به مبحث فیزیک علاقه مند باشید، حتما می دانید که هر جسم ثابت دارای اینرسی سکون می باشد. یعنی به خودی خود جسم ثابت تمایلی به حرکت ندارد و حتما با نیرویی می بایست بر این سکون غلبه کند. پس از راه افتادن، ادامه حرکت بسیار آسان تر از لحظات اولیه خواهد شد. این اصل در انسانها هم مصداق دارد. شاید برای شروع یک حرکت بی میل باشیم. ولی وقتی که چرخمان در ریل قرار گرفت، در آنجاست که تمامی موانع مسیر را یکی پس از دیگری پشت سر خواهیم گذاشت. پس میتوان از مراحل آغازین یک حرکتی مثل یادگیری سنتور، به عنوان دوران گذر یاد کرد. نحوه مضراب زدن به شیوه صحیح، با حرکت دورانی مچ ها و ضربه عمودی مضراب بر سیمهای سنتور صورت می پذیرد. اینکه هنرجویان بتوانند به صورت صد در صد صحیح مضراب بزنند، بسته به طی نمودن دوران گذر با تمرین های صحیح و پشتکار می باشد. هنرجو در اوایل پروسه یادگیری ساز سنتور، طبیعتا نمی تواند همچون استاد پایور مضراب بزند. نه آناتومی مچ ها آمادگی لازم را دارد، نه تکنیک مضراب زنی هنوز به وجود آمده. از طرفی مضراب زدن صحیح تنها با نیروی مچ امکانپذیر است. به جز موارد نادر که با نیروی انگشتها نیز می نوارزند.

فرمت صحيح بدن برای نوازندگی سنتور

وزن مضراب سبک باشد یا سنگین؟

هنرجو طالب است هر چه سریعتر دوران گذر را طی کرده و به راحتی و به صورت ناخودآگاه بتواند مضراب را به صورت صحیح بر سنتور فرود آورد. استاد مصطفی رسولیان، مدرس سنتور به هنرجویان خود پیشنهاد می دهد برای گذر سریعتر از این دوران، مضرابی را تهیه کنند که از مضرابهای معمول از لحاظ وزنی کمی سنگین تر باشد. دلایل آن را می توان در دو مورد خلاصه کرد. دلیل اول: کار با مضراب سنگین باعث می گردد نیروی بیشتری بر مچ دستها وارد گشته، در نتیجه زودتر به شکل و فرم مطلوب خود برسد. دلیل دوم: صدای سنتور هنگام تمرین و نوازندگی باید طنین دار و با صلابت باشد. در اوایل راه، هنرجویان برای مضراب زدن از قدرت و تکنیک لازم برای این منظور برخوردار نیستند. و مضراب سنگین تر می تواند باعث تقویت صدای برخاسته از دل سنتور و به دنبال آن افزایش ذوق و انگیزه هنرجو گردد. لازم به ذکر است این پیشنهاد فقط برای چند ماه اولیه آموزش مورد تاکید است و گرنه مضراب مورد نظر نوازندگان و اساتید حرفه ای موسیقی، مضراب سبک می باشد.

حتما از صحت گرفتن مضراب در دست و نواختن آن مطمئن شوید

این پست آموزشی صرفا برای هنرجویان مبتدی سنتور است. افرادی که دوره یادگیری آنها هنوز به یک سال نرسیده است. استاد تاکید دارد که مضراب را حتما باید درست در دست بگیرید. انگشت شست زیر محل اتصال حلقه و دم مضراب. انگشت اشاره داخل حلقه و سه انگشت دیگر به صورت کاملا یکسان روی دم مضراب قرار گیرد.

بسیار مهم است که در اوایل کار حتما محکم و جانانه مضراب بزنید. این قضیه فرم دست های شما را برای آینده می سازد.

توجه داشته باشید که فقط از نیروی مچ دست، به صورت حرکت عمودی برای مضراب زدن بر سنتور استفاده کنید. در اوایل دوره آموزشی اصلا نباید با نیروی انگشتان و یا ساعد مضراب بزنید. در آینده برای انجام تکنیک های سنتور نوازی این حرکات را یاد خواهید گرفت. اما فعلا تمرکزتان بایستی بر روی مچ دست باشد.

پس نکاتی که یاد گرفتیم، استفاده از مضراب سنگین و همچنین طریقه صحیح در دست گرفتن و نواختن مضراب بود. در ویدیوی زیر این نکات مهم توسط استاد رسولیان به صورت کامل به شما آموزش داده می شود. حتما با دقت ببینید.

خرید پکیج جامع دوره مقدماتی سنتور

خرید مضراب استاندارد برای سنتور

اعمال سلیقه در انتخاب حالت، فرم و شکل مضراب سنتور تا وقتی که نوازنده حرفه ای نشده ایم؛ مجاز نیست. برخی از نوازندگان حرفه ای از مضراب هایی استفاده می کنند که به سلیقه خود تغییراتی در ساختمان آن ایجاد کرده اند. به عنوان مثال قست نمدی سرمضراب را بیش از اندازه بزرگ می گیرند، یا مضرابی را استفاده می کنند که دم آن بیش از اندازه بلند است. نوازندگانی که حرفه ای هستند، سالها با مضراب های استاندارد کار کرده اند و فرم دست ها و نحوه صحیح مضراب زدن در آنها شکل گرفته است. گاهی برای تغییراتی در صدای ساز خود از مضراب های دفرمه با ساختاری دگرگون شده استفاده می کنند. این کار برای آنها ضرری ندارد. اما شما هنرجویان مبتدی یا نیمه حرفه ای، تا رسیدن به سطوح پیشرفته حتما می بایست از مضراب های استاندارد نوازندگی و مناسب برای آموزش سنتور استفاده کنید.

در فروشگاه وبسایت نت به نت و در قسمت لوازم جانبی سنتور، می توانید انواع مضراب استاندارد و با کیفیت برای آموزش و تمرین کردن با سنتور را مشاهده و تهیه نمایید. به لینک زیر مراجعه و از این مضراب ها دیدن فرمایید.

خرید لوازم جانبی سنتور

در ویدیوی زیر توضیحات استاد رسولیان در مورد انتخاب مضراب استاندارد برای سنتور را ببینید

تنظیم مچ ها برای مضراب زدن در سنتور

همانطور که گفتیم، نحوه صحیح مضراب زدن در سنتور، زیر بنای همه مهارت های ما در سنتور نوازی است. عامل اتصال نوازنده با سنتور برای ایجاد طنینی سالم و قوی از ساز، همین عمل مضراب گذاری است. به همین دلیل توانایی اجرای صحیح آن و کسب تجربه کافی در این زمینه یک امر مهم و بدیهی است.

در بخس های قبلی این مقاله و صحبت های مستقیم استاد، نحوه صحیح در دست گرفتن مضراب را دیدیم. اما در دست گرفتن مضراب یک طرف قضیه است. طرف دیگر آن ضربه زدن با مضراب بر روی سیم های سنتور است که بایستی بسیار حساب شده و استاندارد انجام گیرد.

قبلا آموختیم برای مضراب زدن فقط از نیروی مچ ها استفاده می کنیم. یعنی تا زمانی که به سطح حرفه ای نرسیده ایم، مجوز استفاده از نیروی انگشت ها و ساعد را نداریم. فعلا اصل مضراب گذاری ما بر روی مچ ها سوار است. به خاطر همین بایستی برای تنظیم مچ ها هنگام مضراب زدن دقت کافی را داشته باشیم.

در آناتومی بدن، مچ دست دارای ساختار بسیار پیچیده ایست که عملکرد گسترده ای دارد. یکی از عملکردهای خاص مفصل مچ، حرکت دورانی آن است که قابلیت حرکت به جلو و عقب، از پهلو به پهلو، و همچنین تلفیق این دو را دارد.

اما برای استفاده از مچ هنگام مضراب گذاری، فقط باید حرکت پهلو به پهلو را انجام داد. به هیچ عوان نباید بگذاریم در محور حرکت مچ دست انحرافی ایجاد شود و یا به صورت کج مضراب را به سیم ها فرود آوریم. مخصوصا برای پوزیسیون های سیم زرد که فاصله بیشتری با نوازنده دارد، که خود به خود تمایل برای کج کردن مچ دست به وجود می آید و ما حتما باید از آن جلوگیری کنیم. وقتی می خواهیم در پوزیسیون های مختلف در رفت و برگشت باشیم، به جای آنکه حرکت صحیح مچ را از بین ببریم، باید خودمان بچرخیم تا تنظیم مچ ها به هم نریزد. در ویدیوی زیر استاد رسولیان به صورت کامل نحوه تنظیم مچ ها برای مضراب زدن در سنتور را به شما آموزش می دهد. به دقت آن را مشاهده کنید و همیشه طبق این روال مضراب بزنید.

در ویدیوی زیر تنظیم مچ ها برای مضراب زدن توسط استاد رسولیان آموزش داده می شود

از منابع نا معتبر آموزش سنتور به شدت دوری کنید!

عزیزان مطلب بسیار مهمی که در این قسمت می خواهیم به آن بپردازیم، هشیار بودن شما نسبت به تبلیغات رنگارنگ و با شعارهای تحریک کننده است. همه ما قدرت پول را می شناسیم. می دانیم با پول رفاه زندگی زیاد می شود. اما پولی که به دست می آوریم باید پاک باشد. انسانیت ما ایجاب می کند که از گول زدن مردم به پولسازی روی نیاوریم. متاسفانه در همه زمینه ها، هستند پول پرستانی که به هر قیمتی خون مردم را در شیشه می کنند. به عنوان مثال تبلیغی را دیدیم که نوشته بود آموزش نت خوانی سنتور در بیست دقیقه! مگر می شود؟ در بیست دقیقه حتی الفبای نت خوانی را هم نمی توان هجی کرد. هنرجوی ساده دل، به این تبلیغ اعتماد می کند و پولی هنگفت می پردازد و در آخر آنچه که نصیبش می شود هیچ است. نهایت زحمتی که تبلیغ کننده بکشد این است که صفحه نت خوانی ویکی پدیا را پرینت می گیرد و به دست او می دهد. یا در مثالی دیگر تبلیغی دیدیم که در یک ماه نوازنده حرفه ای شوید! عقل سلیم می گوید ذهن و بدن انسان کامپیوتر یا ماشین نیست که از این طرف با دیتا و سوخت تغذیه شود و از آن طرف محاسبه و کارکرد تحویل دهد. فقط یک ماه یا بیشتر، بدن فرصت می خواهد که فرم مچ ها را با حرکت مضراب زدن تطبیق دهد. مگر خم رنگرزی است که در یک ماه بتوان نوازنده حرفه ای شد؟

این دو مورد مثالی از تبلیغات فضایی بود که دروغ بودن آنها در خود متن تبلیغی اش عیان است. اما برخی از تبلیغات دیگر هستند که این چنین تند و قاطع نیستند. ارائه کننده آنها افرادی هستند که صلاحیتی برای تدریس موسیقی ندارند اما وارد این حوزه می شود. موضوع حساس تدریس به سال ها تجربه مدرس نیاز دارد. هر کس که توانست آهنگ جان مریم با سنتور را بزند که نمی تواند مدرس سنتور شود. این دسته از دسته قبلی خطرناک تر است. چرا که دسته قبلی حداقل به صورت واضح کلاهبرداری می کند و هنرجو فقط ضرر مالی می دهد. اما در دسته دوم هنرجو واقعا کار یادگیری خود را زیر نظر یک فردی که هیچ صلاحیتی ندارد شروع می کند. مدتها که زمان گذشت، تازه هنرجو می فهمد چقدر راه را خطا رفته است. متاسفانه گاهی در صورت به راه خطا رفتن، فرصتی برای اصلاح باقی نمی ماند. مثلا چنانچه طرز استفاده از مچ دست برای مضراب زدن را برای مدتها به صورت اشتباه کار کنید؛ فرم مچ ها در همان حالت اشتباه شکل می گیرد و تبدیل به عادت می شود. دیگر به این سادگی نمی توان به نقطه صفر برگشت و از ابتدا شروع کرد.

پس هنرجویان عزیز مراقب منابع نامعتبر آموزش سنتور باشید. بدتر از ضرر مالی، ضرری است که منجر به بیراهه رفتن شما در زمینه یادگیری سنتور می شود.

در ویدیوی زیر حرف های استاد رسولیان در این زمینه را بشنوید.

با تشکر از استاد رسولیان

تهیه شده در وبسایت آموزش موسیقی نت به نت