درود و مهر بر شما هنرجويان عزيز سایت نت به نت. آنچه در ادامه می‌آيد، مطالب و نکات کليدی و مهم در مضراب زدن ساز سه تار است که يقيناً در مضراب زدن صحیح خیلی کمک خواهد کرد. پس لطفاً با دقت مطالعه فرمایید چرا که شما باید هنگام نوازندگی صدایی پخته و شفاف را از سازتان ایجاد کنید تا هم خودتان و هم مخاطبتان از شنيدن آن لذت ببرید. برای ایجاد صدایی گوش‌نواز و دل‌انگيز باید نکاتی را که در ذيل می‌آيد رعایت نماييد و ويديوی آموزشی را مشاهده فرماييد.

آموزش سه تار در وب سایت نت به نت

روش صحیح مضراب سه تار

اولين نکته مهم اين است که هنگام مضراب زدن حتما انگشت کوچک، انگشت حلقه و انگشت شصت باید روی صفحه ثابت باشند. دوم آنکه دستتان را مانند شکل زير به حالت جمع شدگی روی صفحه قرار دهید. انگشت ميانی و انگشت سبابه، هم زمان با هم بالا می‌آید و بعد باهم پایین می‌آیند، پس از بازگشت، انگشت سبابه به سیم ضربه می‌زند و گذر می‌کند. انگشت ميانی همان جای اول خود باقی می‌ماند. برای زدن مضراب به نیروی خاصی نياز نیست، چون استفاده از نيروی بيش از حد باعث خستگی زود هنگام مفصل انگشت می‌شود. بهترین حالت برای مضراب زدن استفاده از سنگینی و وزن انگشت «سبابه» است. مضراب راست همیشه قوی‌تر از مضراب چپ اجرا می‌شود. عزیزان دقت نمایید، قوی بودن مضراب سه تار ارتباطی با محکم زدن ندارد. زمانی صدای حجیم و اصطلاحاً پخته ایجاد می‌شود که بتوانید وزن انگشت را توسط سر ناخن به سیم‌ها منتقل کنید. اگر ناخن ندارید یا ناخنتان کوتاه است از مضراب، خصوصاً مضراب‌های سیمی استفاده کنید زیرا شفافیت صدای ساز بیشتر می‌شود. سعی کنید انرژی حرکت مضراب از پایه انگشت شروع شود و از بند وسطی انگشت خم شود. بعضی دوستان به اشتباه با بند آخر انگشت «نوک ناخن» مضراب می‌زنند. این مضراب ناقص است و صدای پر قدرتی از ساز ایجاد نخواهد شد. همچنين لازم است هنگام نوازندگی، نکات لازم برای اينکه هنگام نواختن، ناخن به سیم کناری صفحه ساز نخورد، را رعايت کنيد.

چه کنيم تا هنگام نوازندگی سه تار، مضراب به سيم کناری برخورد نکند؟

گاهی هنرجويان می‌پرسند: اگر ناخن به سیم‌های کناری برخورد کند مشکلی دارد؟ در جواب بايد بگویم: سعی کنید که صرفاً به سیم مورد نظر ضربه بزنيد اما از آنجا که کوک سیم‌ها به گونه‌ای است که صداها مکمل همدیگر هستند، اگر ناخن به سیم کناری برخورد کند، اتفاق خاصی نخواهد افتاد، فقط صدا پرترشنیده خواهد شد. نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد تمرین مضراب سه تار است. لازم نيست برای تمرین مضراب، حتما ساز در اختیارتان باشد. شما می‌توانيد در هر زمان و مکانی حتی روی پای خود تمرین کنید. باید به این نکته اشاره کنم که هر قسمت از سیم‌ها صدای مخصوص به خود را دارد. مثلا اگر نزدیک خرک به سیم‌ها مضراب بزنید، صدا « زیرتر» خواهد بود و هرچه به سمت دسته بروید صدا بم‌تر خواهد بود. این نکته را گفتیم که بدانيد اگر خواستید احساس‌های مختلفی را ایجاد کنید می‌توانيد با بالا و پایین بردن دست، روی صفحه ساز صداهای مختلفی را بوجود بیاورید. در رابطه با اين موضوع می‌توانيد مقاله مکان صحیح دست برای مضراب سه تار را مطالعه و ويديوی آموزشی آن را مشاهده فرماييد.

انرژی انگشت اشاره جهت مضراب از كجا تأمين می شود؟

بسياری از هنرجويان می‌پرسند انگشت مضراب بايد از كدام قسمت «خم» شود يا به طور کلی چرا انگشت آن حالت صحيح را به خود نمی‌گيرد. حتی گاهی اوقات هنرجويان به خاطر سردرگمی در اين موضوع، انگيزه خودشان را برای نواختن سه تار از دست می دهند. عزيزان نت به نت، دقت داشته باشيد که در اين مسئله اصلاً جای نگرانی نيست. در ادامه استاد اقبال برای شما كاملاً توضيح می‌دهند كه چگونه يك حالت ايده‌آل به انگشتتان بدهيد. انرژی انگشت اشاره بايد از مفصل اصلی كه پایین‌ترين قسمت انگشت «طرف خود دست» است تأمين شود. بعد كه انگشت كامل بالا آمد، سنگينی وزن انگشت به شتاب آن كمك می‌كند، حالا انگشتی كه با انرژی مفصل حركت را آغاز كرده و وزن خود انگشت هم چاشنی آن شده پايين می‌آيد و به سيم برخورد می كند. وقتی كه ناخن به سيم برخورد کرد حالا مفصل وسطی خم می‌شود و انگشت جمع می‌شود و به انتها می‌رود. 

مضراب راست و مضراب چپ در سه تار

مضراب راست در واقع همان مضراب اصلی سه تار است كه با عدد «هشت» فارسی نشان داده می‌شود. معمولاً قدرت مضراب راست قوی‌‌تر است زيرا از بالا به پایین می‌آيد و ضربه را می‌زند . مضراب چپ همان برگشت مضراب راست است كه با عدد «هفت» فارسی نشان داده می شود، به این صورت که پشت ناخن به سيم ضربه می‌زند و روبه بيرون دست حركت می‌كند، شدت مضراب چپ معمولاً كمتر از مضراب راست است. در شکل زیر علامت‌های مضراب راست و چپ را مشاهده می‌کنید.

در قسمت پایین ویدیوی آموزشی « نکات کلیدی مضراب سه تار » را مشاهده کنید