اهمیت نظم انگشتان در سه تار نوازی

بیاید در ابتدا به طرح چند سوال بپردازیم. سوالاتی که جواب آنها همان موضوع این مقاله خواهد بود، یعنی «اهمیت نظم انگشتان در سه تار نوازی». شاید برای شما هم پیش آمده باشد که وقتی در حال تمرین آهنگی هستید، انگشتتان به پرده ها نرسد و یا اینکه موقع نواختن چهارمضراب هایی با سرعت بالا، در انگشت گذاری کم بیاورید و مشکلاتی از این قبیل که به نوعی اختلال در تمرین هایتان ایجاد میکند. علت عمده این مشکلات مربوط به نظم یا همان «چیدمان درست انگشتان است» که اکثر هنرجویان مبتدی آن را رعایت نمیکنند و هرچه با این اشتباه پیش تر می روند، متوجه مشکلات بیشتری در حین انگشت گذاری میشوند.

 آموزش سه تار نوازی توسط استاد علی اقبال

نظم در انگشت گذاری در سه تار چیست ؟

منظور از نظم در انگشت گذاری، چیدمان درست انگشتان روی پرده هاست. یعنی اینکه انگشت ها را به ترتیب روی پرده ها قرار دهیم. اگر به درس های ابتدایی آموزش تار یا سه تار دقت کرده باشید، بالای نت ها یک عدد قرار داده اند. هر عدد مختص به یک انگشت است که آنها را برایتان عنوان میکنم.

 عدد 1 بالای نت یعنی انگشت سبابه، عدد 2 همان انگشت کناری انگشت سبابه ، عدد 3 انگشت انگشتری می باشد. عده ای از هنرجویان می پرسند، انگشت چهارم (انگشت کوچک) چه می شود؟ این انگشت در گرفتن پرده ها کاربردی ندارد؟

 انگشت چهارم معمولاً در انگشت گذاری روی پرده ها کاربرد ندارد، مگر در قطعات خاص تکنیکی که بنابر تشخیص نوازنده، از آن استفاده می شود. از موضوع اصلی خارج نشویم گفتیم به هر انگشت یک عدد اختصاص دارد. برای اینکه بتوانید قطعات را درست بنوازید و به مشکلی برنخورید باید ترتیب شماره انگشتان را رعایت کنید. در دروس ابتدایی «تمرینات کتاب» شماره انگشتی که باید روی پرده قرار دهید را بالای نت مینویسد اما در درسهای پیشرفته تر شماره انگشتان نوشته نمی شود، لذا بایستی خودتان آن را رعایت کنید. ترتیب 1 – 2 – 3 را در انگشت گذاری روی پرده های تار یا سه تار رعایت کنید. بسیاری از هنرجویان مبتدی به دلیل عدم رعایت این نظم در انگشت گذاری به مشکل میخورند. به عنوان مثال: یکی از عزیزان ویدئویی از انگشت گذاری خودش برای من فرستاد و از مشکلش برایم گفت. در این ویدئو مشاهده کردم که انگشت اول را روی پرده "می" گرفته و تلاش می کرد با انگشت دوم پرده "سل" را بگیرد. این یک بی نظمی در ترتیب انگشت ها بود و طبیعی بود که موفق نمی شد. گفتیم ترتیب به صورت 1 -2 – 3 است. وقتی پرده "می" را با انگشت اول گرفتید، باید پرده "فا" را با انگشت دوم بگیرید و پرده "سل" را با انگشت سوم. این نظم باید در تمام پوزیسیون ها رعایت شود.

مشاهده پکیج آموزشی سه تار بخش ماهور

شناخت جای پرده ها در سه تار، فاکتوری مهم در انگشت گذاری صحیح

وقتی نظم در انگشت گذاری را رعایت کنید، متوجه میشوید در قطعات سرعتی اصلا کم نمی آورید. وقتی سردرگم باشید و ندانید کدام انگشت را می بایست روی کدام پرده قرار دهید، در سرعت کم می آورید. البته باید جای پرده های ساز را خوب بشناسید تا با یک ترتیب انگشت گذاری صحیح، خیلی سریع به هر پرده دسترسی داشته باشید. یک مثال برایتان میزنم، قرار است نُت های « دو – ر – می – فا – سل – لا » را به طور سریع اجرا کنید و هیچ وقفه ای در اجرای آن به وجود نیاید. راه کار چیست؟

اگر بخواهیم روی سیم اول این نت ها را اجرا کنیم، در بهترین حالت باید دو را دست باز بگیریم. با انگشت اول پرده "ر" ؛ بعد انگشت اول را ازروی پرده  "ر" بر داریم و روی پرده "می" بگذاریم، دوباره از پرده "می" برداریم روی پرده "فا" بگذاریم و سپس با انگشت دوم پرده "سل" را بگیریم و در آخر پرده لا را با انگشت سوم بگیریم. چه پروسه طولانی ای شد. قبول دارید؟ پس برای سریعتر انجام شدن این پروسه چه باید کرد؟ به راحتی می توانید روی یک پوزیسیون این کار را انجام دهید. پوزیسیون "فا" روی سیم اول و پوزیسیون "دو" روی سیم دوم راهی برای سرعت بخشیدن به این پروسه است. اینجاست که با چیدمان درست انگشتها میتوانید با سرعت بالا روی این شش پرده مانور دهید، و اما به چه صورت؟

شناخت پرده های سه تار

خرید پکیج آموزش سه تار بخش شور

مانور روی پرده ها ی سه تار در پوزیسیون های مختلف

قرار شد 6 نُت «دو – ر – می – فا – سل – لا» را خیلی سریع اجرا کنیم. سه نت اول را روی سیم سل پیاده میکنیم، انگشت اول روی پرده ششم قرار میگیرد یعنی نت "دو"؛ انگشت دوم روی پرده نهم قرار میگیرد یعنی نت "ر" و انگشت سوم روی پرده دوازدهم قرار میگیرد یعنی نت "می". حالا ادامه آن را دقیقاً روی پرده های سیم اول مقابل آن پرده ها داریم. می رویم روی سیم اول، انگشت اول روی پرده ششم قرار میگیرد یعنی نت "فا"؛ انگشت دوم روی پرده نهم قرار میگیرد یعنی نت "سل" و انگشت سوم روی پرده دوازدهم قرار میگیرد یعنی نت "لا". مشاهده کردید که چقدر سریع و راحت به این شش پرده دسترسی پیدا کردیم. پیشنهاد میکنم بعد از خواندن این مقاله سه تار خود را بردارید و این موضوع را امتحان کنید.

مطلبی که عنوان شد به عنوان مثال روی دو پوزیسیون بود. شما می توانید این موضوع را به پوزیسیون های دیگر نیز بسط دهید. حالا از شما میپرسم اگر سه نت «سی – دو – ر – می – فا – سل» را خواستیم پشت سرهم مرور کنیم، استارت این پروسه از کدام پوزیسیون است؟

بله درست است! پوزیسیون "سی" روی سیم دوم، یعنی پرده پنجم. در ادامه طبق مواردی که ذکر شد روی ادامه پرده ها انگشت گذاری میکنید.

سخن پایانی

دوستان عزیزم از شما خواهشی دارم. مطالبی را که برایتان عنوان کردم را تمرین کنید. همین الان که خواندن این مقاله را تمام کردید، ساز را بردارید و شروع کنید. از بالا دسته شروع کنید و روی پوزیسیون های بالا دسته کار کنید. روی پرده های سیم های اول و دوم مانور بدهید. این باید به عنوان یک تمرین روزانه باشد. یعنی قبل از اجرای تمرینات اصلی، چند دقیقه این تمرینات را انجام دهید. تکرار آن باعث میشود نظم و ترتیب خاصی در انگشت گذاری شما به وجود بیاید و حتی قطعات بسیار مشکل را نیز راحت بنوازید. برای اینکه بتوانم منظور مطلب را کامل به شما انتقال دهم ویدئویی در این مورد برایتان آماده کرده ام که پیشنهاد میکنم مشاهده نمایید.