با سلام و آرزوی تندرستی و شادمانی برای شما همراهان عزیز وبسایت آموزش نت به نت. برای هر نوازنده، خستگی بر اثر «مضراب زدن یا انگشت گذاری» به آناتومی انگشتان دست و توانایی جسمی هرکس بستگی دارد، اما موضوع ایجاد درد هنگام نوازندگی و بطور کلی آسیب‌های حرکتی در نوازندگی، مسئله جداگانه ای است و علل مختلفی باعث آن میشود که در ادامه، بطور کامل آن را برای شما عزیزان توضیح میدهیم. این مقاله دوبخش دارد که  شامل خستگی های ناشی از مضراب زدن و خستگی های ناشی از انگشت گذاری می‌باشد. عوامل مختلفی باعث ایجاد درد و خسته شدن انگشتان می‌شود که در این مقاله آنها به طور مفصل تشریح میکنیم.

آموزش سه تار در وبسایت نت به نت

خستگی انگشت اشاره و مچ دست راست  

خسته شدن انگشت سبابه موقع مضراب زدن سه تار از معضلاتی است که اکثر هنرجویان سه تار از آن گله‌مند هستند و همواره راهکار آن، برایشان سوال است. هنرجویانی داشته ام که به دلیل خسته شدن انگشتشان موقع مضراب زدن از نواختن سه تار دلسرد شدند و برای همیشه با سه تارنوازی خداحافظی کرده اند. فقط به دلیل اینکه نمیدانستند روش حل این مشکل چیست و یا آموزشی در مورد این مشکل به آنها داده نشده . پس بیایید ببینیم راه کارچیست؟!

عضلات انگشت هم مثل دیگر عضلات بدن باید تقویت شود

اگر روزهای اول باشگاه بدنسازی را یادتان بیاید مخصوصاً روزاول، دردی در عضلات پا و دست احساس میکردید.  به قول یکی از دوستان بدنسازم یک «درد بیمزه» و تا چند روزی تقریبا این درد را دارید و این درد در اوایل تمرینات و جلسات آغازین است و بعد از آن دیگر دردی نخواهید داشت.  در مورد مضراب زدن سه تار هم همین داستان وجود دارد. روزهای اول تمرینات مضراب، دردی در مفصل انگشت اشاره می‌پیچد که معمولاً تنها در همان بند پایینی است و بخاطر این درد اصلا نگران نباشید، زیرا از روزی که شروع به تمرین می‌کنید احتمالا فقط تا دو هفته ادامه دارد و پس از آن که به تمرین ها عادت کنید، خبری از درد نخواهد بود.

چرا با گذشتن تقریبا چند ماه هنوز انگشتم درد میگیرد؟

این سوال خوبیست. شاید شما هم یکی از افرادی باشید که با اینکه ماه ها از تمریناتتان می‌گذرد بازهم انگشتتان درد میگیرد، وقتی میخواهید مضراب بزنید مخصوصاً وقتی مضراب ریز میزنید باز انگشتتان درد میگیرد. خدمتتان عرض کنم که این دیگر درد نیست، این خستگی است. ابتدا باید بررسی کنیم علت آن چیست؟ آیا درست مضراب میزنید؟ منظورم این است که روش اصولی مضراب زدن را میدانید؟ اگر زاویه شروع حرکت مضرابتان غلط باشد در دراز مدت نه تنها مفصل انگشتتان خسته میشود علاوه برآن مچ دستتان هم خسته میشود، زیرا درد، حداکثر طی دو هفته باید تمام شود. بگذارید برایتان مثالی بزنم، یک کوهنورد را تصور کنید، روز اولی که به یک برنامه کوهنوردی می‌رود و بازمی‌گردد، همان شب، دردی در ناحیه ران و ساق پاهایش احساس می‌کند که این به دلیل انقباض و انبساط عضلات است و چند روز بعد خوب میشود و دیگر تا زمانی که بطور منظم کوهنوردی می‌کند، این درد را تجربه نخواهد کرد ولی اگر چند ماه در برنامه‌های کوهنوردی او وقفه بیفتد باز عضلاتش درد خواهد گرفت. اما خستگی چیست؟ خستگی را حتی قویترین کوهنوردان هم احساس می‌کنند، با این تفاوت که کوهنورد با تجربه، دیرتر خسته می‌شود، اما کوهنورد مبتدی زودتر. می‌دانید چرا؟ کوهنورد با تجربه می‌داند کجا نفس بگیرد، چه زمان آب بخورد، کوله پشتی خود را چگونه حمل کند، چگونه قدم بردارد و حتی چه محتویاتی در کوله پشتی خود بگذارد که وزن کمتری داشته باشد و نکاتی از این دست، اما کوهنورد مبتدی این موارد یا بهتر بگویم مهارت ها را نمیداند. این مثال را عنوان کردم تا توجه داشته باشید اگر زود به زود مچ و انگشتتان خسته می‌شود، یقیناً مشکل اصلی از استایل غلط و نادرست شما هنگام نوازندگی است.

یادگیری مضراب سه تار

زاویه دست خود را درست کنید

دست شما باید دقیقاً در راستای مچ دستتان باشد. بعضی از هنرجویان دست خود را بیش از حد به سمت پایین خم می‌کنند و در راستای مچ دستشان نیست. این موضوع باعث خستگی مچ دست میشود. بعضی دیگر دست را بیش از حد بالا می‌برند و زاویه زیادی به دست خود می‌دهند که این وضعیت نیز باعث خستگی زود هنگام مچ دست می‌شود. سعی کنید همیشه وضعیت پنجه ها کاملا در راستای مچ دستتان باشد. پس همیشه به زاویه درست دست، توجه داشته باشید. به تصاویر زیر دقت کنید.

دست خود را منقبض نکنید

وقتی میخواهید مضراب بزنید عضلات دست را منقبض نکنید. بگذارید کاملا روی صفحه رها باشد. قبل از اینکه دست را روی صفحه قرار دهید، کمی دست را نرمش دهید و عضلات انگشتان و دست را ریلکس کنید و سپس روی صفحه قرار دهید. وقتی دست ریلکس باشد، مضراب زدن هم خیلی راحت انجام میشود. به این نکته توجه کنید که حس کنید سیمی وجود ندارد. سعی کنید حرکت صحیح مضراب را انجام دهید. انگشت بالا می آید و به سیم ضربه میزند و رد میشود و به انتها (نرمی کف دست) می‌رسد.

خستگی های دست چپ به دلیل وضعیت غلط دست

ریشه خستگی های زود هنگام دست چپ، بدون شک روش غلط انگشت گذاری و وضعیت بد مچ دست روی دسته سه تار یا تار است. مقاله ای با موضوع نکات کلیدی در مورد انگشت‌گذاری سه تار در همین وبسایت وجود دارد که پیشنهاد میکنم حتما بخوانید. اما پیش از آن باید بگویم اگر صرفاً مطالب را بخوانید اما روش خود را تغییر ندهید، باز هم دچار خستگی و بعضاً درد های مضاعف درمچ و انگشتان دست چپتان خواهید شد. همیشه تاکید کرده ام و باز هم تاکید میکنم، مچ دست چپ باید شکسته باشد و هرگز به دسته ساز نچسبد. به دو دلیل: 1. انگشتانتان به پرده ها نمیرسد 2. خیلی زود مچ دستتان خسته می‌شود. نکته کلیدی دیگر این است که دسته سه تار یا تار را روی چاله گاه بند اول انگشت اشاره قرار دهید و انگشت با دسته ساز یک زاویه 90 درجه بسازد.  این استایل که تنظیم شد، حالا انگشتها را به ترتیب یک و دو و سه روی دسته ساز بچینید. من همیشه به هنرجویانم می‌گویم که دقیقا مانند شروع رانندگی عمل کنید. اول آینه و کمربند ایمنی و صندلی خود را تنظیم کنید. سپس شروع به رانندگی کنید. در سه تار نوازی هم تقریبا باید همین کار را انجام دهید. اول وضعیت نشستن و قرارگیری دست راست روی صفحه و دست چپ روی دسته را تنظیم کنید، سپس شروع به نواختن کنید. این یک نکته کلیدی و ضروری است که حتما قبل از شروع به نواختن باید رعایت کنید.

وقتی کف دست به صفحه میچسبد چه اتفاقی میفتد؟

در این وضعیت، اولین اتفاقی که می افتد این است که انگشتانتان به پرده‌های ساز نمی‌رسد، این را می‌توانید همین الان امتحان کنید. دوم اینکه از نظر ارگونومی، غلط است و بعد از دقایق کوتاهی مچ دستتان خسته و دردناک می‌شود و  در دراز مدت باعث ایجاد آرتروز و دردهای مزمن در ناحیه مچ و ساعد دست چپتان می‌شود. دوستان این موضوع را خیلی جدی بگیرید. زیرا شوربختانه تاکنون عزیزان بسیاری را دیده‌ام که به این مشکلات دچار شده اند و حالا دیگر نه تنها نمی‌توانند ساز بزنند، بلکه در انجام کارهای روزمره خود نیز با مشکل مواجه هستند.

احساس سوزش در نوک انگشتان

این سوزش به علت انگشت گذاری های مکرر اتفاق می افتد و معمولاً به دلیل تمرین زیاد است. به مرور زمان پوست نوک انگشت کمی ضخیمتر می‌شود و بعد از آن دیگر سوزش اتفاق نمی‌افتد. در سازهای دیگری همچون ویلن و گیتار و تار هم این سوزش در نوک انگشتان بوجود می آید که جای هیچ نگرانی نیست.

استایل صحیح دست و نشستن هنگام نوازندگی سه تار

خستگی کمر و گردن

دوستان عزیزم، خواهش می‌کنم این موضوع را خیلی جدی بگیرید زیرا در دراز مدت احتمال وقوع دیسک گردن و دیسک کمر وجود خواهد داشت. هنگام تمرین، از صندلی پشت دار استفاده کنید. کمر خود را کامل به پشتی صندلی بچسبانید و اصلا قوز نکنید. اگر تمرینات طولانی است در صورت امکان، هر 10 دقیقه کمی راه بروید و نرمش‌های کمر و گردن را انجام دهید. وقتی در حال تمرین هستیم، گاهی آنقدر غرق در انجام تمرین می‌شویم و دیگر زمان و حتی حفظ فیزیولوژی بدن خود را فراموش می‌کنیم. پس دقت کنید استایل یک نوازنده هم در سلامت جسمش و هم در نوازندگی او تأثیر بسزایی دارد.

لطفاً برای درک بهتر توضیحات، ویدیوی آموزشی مربوط به خستگی های ناشی از نواختن سه تار را مشاهده فرمایید.