مختصر و مفید درباره شناسایی یک سنتور خوب

معرفی ساز سنتور

سنتور یکی از آلات نوازندگی است که قالب کلی آن از چوب و سیم (چوب و آهن) ساخته می شود و به وسیله ی دو مضراب چوبی نواخته میشود. (در خصوص مضراب در یک مقاله ی دیگر صحبت خواهیم کرد.) این ساز به دلیل فرم ساخت و محدوده اکتاوی، صدایی بسیار دل انگیز دارد و از لحاظ ریشه، دارای قدمت بسیار زیادی می باشد. خاستگاه آن به سرزمین ایران نسبت داده شده است. اولین مشاهدات تاریخی از وجود این ساز به زمان بابلیان بر می گردد. نگاره های سنگی به جا مانده حکایت از وجود این ساز در آن زمان دارد (چیزی حدود ۶ قرن پیش از میلاد مسیح). در کتابهای کهن فیلسوف و دانشمند بزرگ ایران، فارابی و همچنین ابن سینا، توصیفاتی از این ساز ذکر شده است. ای ساز با تاریخچه کهنی که دارد، شاید از ایران به دیگر کشورها برده شده و با تغییراتی، به ساز دیگری تبدیل شده است. مثلا زیاد شنیده اید که ساز پیانو با الگو برداری از سنتور ساخته شده. اما نظرها در این مورد متفاوت و بررسی آن از حوصله این بحث خارج است. یا به عنوان مثال در کشور چین، سنتور کمی تغییر کرده و با نام "یاکین" در ارکسترها استفاده می شود. همینطور در نقاط دیگر این کره خاکی که به تعدادی از آنها اشاره می کنیم.  در اروپای شرقی به نام دالسی مر، در بریتانیا با عنوان باتر فلای، در اتریش به اسم مک پر، در کشور هند همان سنتور و...

ساختمان سنتور

 ساختار کلی سنتور از یک جعبه تشدید صدا یا جعبه رزونانس به شکل ذوزنقه با دوضلع موازی ساخته شده. ضلع بزرگتر نزدیک به نوازنده قرار می گیرد. در دل این جعبه تعداد 4 یا 5 استوانه ی چوبی  به عنوان پایه تعبیه می گردد که صفحه ی رویی را به صفحه زیرین وصل میکند. البته این استوانه های چوبی به جز اتصال صفحه ها، نقش مهار فشار ناشی از سوار شدن سیمهای سنتور بر ساز را نیز بر عهده دارند و درست همانند ستونهای ساختمان از در هم شکستن آن جلوگیری می کنند. این استوانه ها به اصطلاح پل نام دارند. برای سنتور دو نوع سیم به کار می روند. یک دسته سیمهای زرد که آوای بم را به هنگام مضراب زدن ایجاد می کنند. و سیمهای سفید که وظیفه تولید دو نوع صدای زیر را بر عهده دارند. (یکی صدای زیر سیم سفید هم راستا با صفحه و دیگری صدای زیرتر امتداد سیمهای سفید در پشت خرک) سیمها بوسیله قطعه هایی به نام خرک روی صفحه ی سنتور سوار می شوند. جنس خرک از چوب می باشد. همچنین خرک هایی که سیمهای زرد روی آن قرار میگیرند ارتفاعشان کمتر از خرک هایی است که برای سیمهای سفید به کار می رود. سیمهای سنتور از یک طرف صفحه به گوشی ها و از طرف دیگر یه مفتولهای کوچکی به نام سیم گیر متصل هستند. تعداد خرکهای استفاده شده در سنتورهای مختلف، متفاوت می باشد. تغییر در تعداد خرک ها، به عنوان معیاری برای نامگذاری نوع سنتور به کار می رود. مثل سنتور 9 خرک، ۱۱ خرک، 13 خرک.

پکیج آموزش سنتور در وب سایت نت به نت

انواع دیگری از سنتور نیز وجود دارد که اسم مشخص خود را دارند. در این گونه سنتورها دیگر تعداد خرک اساس نامگذاری نیست. مثل سنتور باس که ۹ خرک می باشد. یا سنتور می کوک که مناسب برای گروه نوازی است، سنتور سوپرانو، سنتور سی کوک و... تفاوت سنتورها بیشتر مربوط به ساختار جزیی، مثل جنس مواد تشکیل دهنده و اندازه و نوع کوک و... می باشد. وگرنه ساختار کلی آنها یکیست. درست همانند گیتار که انواع بسیار متنوعی از آن وجود دارد در حالی که همگی از یک ماهیت واحد برخوردارند. قالب کلی یا جعبه سنتور از انواع چوبها ساخته میشوند. مرسوم ترین این چوبها، چوب درخت گردو، چوب توت و چوب افرا می باشد. البته سنتوری که از چوب گردو ساخته شده باشد، بهترین و بادوام ترین نوع سنتور می باشد.

آموزش سنتور در وب سایت نت به نت

موارد شناسایی سنتور خوب

شناسایی یک سنتور خوب به مانند سایر سازها نیازمند سالها تخصص و تجربه در نوازندگی و شناخت کیفی ساختار آن می باشد. توصیه ما بر اینست در صورت عدم تجربه کافی، به تنهایی اقدام به خرید سنتور نکنید و حتما با یک فرد آگاه و با تجربه مشورت کنید. بهترین فرد برای مشورت خرید، استاد خودتان می باشد. اما آنچه بطور کلی میتوان ویژگی های یک سنتور خوب را اینگونه بر شمرد:

- مهمترین قسمت سنتور، جنس چوب جعبه آن است چرا که اساس و بنای اصلی ساختمان سنتور می باشد. بهترین چوب برای جعبه، چوب گردو است. چوب گردو به خاطر استحکامی که در بافت خود دارد، بسیار مقاوم است و رابطه مستقیمی با طول عمر ساز خواهد داشت. همچنین طنین صدای سنتوری که از چوب گردو ساخته شده باشد، شفاف تر است و از صلابت بیشتری نیز برخوردار می باشد.

- مونتاژ استاندارد قطعات، فاکتور مهم دیگری است که قبل از خرید حتما می بایست به آن توجه کافی نمود. قالب کلی ساز باید یکپارچه باشد و همه عوامل اصلی و جانبی، هارمونی دقیقی را داشته باشد.

- سطوح ساز باید از پرداخت (به اصطلاح سمباده کاری) مناسبی برخوردار باشد. در همه سازهای سیمی، مسطح بودن صفحه در کیفیت صدای ساز دارای اهمیت فوق العاده ای می باشد. دقت داشته باشید سابدهی به بهترین نحو انجام گرفته باشد و هیچ برجستگی ریز و درشتی بر سطح آن وجود نداشته باشد. با لمس ساز از طریق نوک انگشتان، تا حدود زیادی میتوان این موضوع را تشخیص داد.

- رنگ ساز یکی دیگر از موارد مهم برای یک سنتور خوب محسوب می شود. رنگ سنتور بایستی زیبا باشد. صفحه سنتور بر خلاف سه تار و تار و گیتار و... در هنگام نوازندگی درست در مقابل دیدگان نوازنده قرار دارد. زیبایی ساز نقش انگیزشی مهمی را ایفا می کند. از نظر فنی هم باید رنگ ساز به گونه ای باشد که دید نوازنده را نسبت به سیمها کور نکند. به عبارتی باعث استتار سیمها در زمینه صحفه نگردد. به جنس رنگ هم باید دقت کرد که از دوام کافی برخوردار باشد.

- گوشی ها باید از آبکاری استیل باشند. چون هم زیبایی ظاهری دارد و هم دوام و ماندگاری طولانی. و اینکه زود اکسید نمیشود (به اصطلاح زنگ نمیزند).

- گلها روی صفحه (گلهای پنج پر یا شش پر) باید دقیق روی صفحه ایجاد شده باشد. کوچکترین اختلاف در محل اصلی، چهره ی نازیبایی را روی صفحه ی سنتور ایجاد خواهد کرد.

- خرکها باید با طرح مناسب ساخته شوند. خرکهای قلابی به راحتی قابل تشخیص نیستند. اگر جنس به کار رفته و تراش آنها غیر استاندارد باشد، تاثیر زیادی را بر افت کیفیت ساز خواهند گذاشت. همچنین رنگ آنها باید متناسب با رنگ جعبه رزونانس باشد.

- موضوع بعدی صدای ساز میباشد. نمیتوان با چند جمله توضیح داد که چگونه صدای خوب را تشخیص بدیم. اما نکاتی که باید در نظر گرفت، یکی اینکه نباید ساز از صدای زنگ زیادی برخوردار باشد. طنین صدا نیز باید نه خیلی زیاد باشد و نه خیلی کم. البته برای سنجش صدا، حتما سنتور باید کوک باشد. از فروشنده بخواهید آن را کامل کوک کند.