بابا کرم در آموزش تنبک

بابا کرم در آموزش تنبک

اصطلاح بابا کرم را زیاد شنیده ایم. بسیاری از ریتم های رو حوضی، شاد و قر دار دارای ریتم به اصطلاح بابا کرم هستند. حال می خواهیم بدانیم بابا کرم از کجا می آید و چرا در تنبک نوازی یک چنین اصطلاحی داریم.

بابا کرم چیست؟

در واقع بابا کرم یک نوع رقص است. رقصی لنگان و قر دار، و اصطلاحی است برای رقص های کوچه بازاری و رو حوضی. در این نوع رقص بیشتر از حرکات موزون بالا تنه مثل شانه و کمر استفاده می شود. اما جالب است بدانید ریشه نام بابا کرم مربوط به یک آهنگی با همین نام از ساخته های فتح الله ریاحی است. این آهنگ با همان ریتم لنگان موسیقی رو حوضی ساخته شد و به سرعت به شهرت رسید. از آن پس هر نوع رقص با این ضرب آهنگ و ویژگی های گفته شده را بابا کرم نامیدند و از همان زمان این اصطلاح تا به امروز رواج داشته است.

متن آهنگ بابا کرم:

هرچقدر ناز کنی ناز کنی، باز تو دلدار منی

هرچقدر عشوه کنی، ادا بیای، باز تو غمخوار منی

بابا کرم دوست دارم، بابا کرم دوست دارم

ای دریغا که ندانسته گرفتار شدم

اول عشق و خوشی نزد تو من خوار شدم

بابا کرم دوست دارم، بابا کرم دوست دارم

شخصیت بابا کرم در این آهنگ بر گرفته از نام کرم کریمی یکی از لات های پهلوان منش طهران قدیم است.

یکی دیگر از آهنگ های معروف در ریتم بابا کرم؛ آهنگ مبارک باد (بادا بادا مبارک بادا) است.

آموزش تنبک با تدریس استاد امین صادقپور

شش هشتم نقطه دار یا بابا کرم را بشناسیم

برای آنکه ریتم بابا کرم را بشناسیم، ابتدا باید بدانیم کسر میزان شش هشتم چیست.

میزان شش هشتم ساده

میزان نمای شش هشتم، یکی از پرکاربرد ترین ریتم ها در موسیقی ایرانی است. شش هشتم یک میزان ترکیبی دو ضربی است. یعنی چه؟ یعنی اولا از دو میزان ساده تشکیل شده است (مثلا ترکیب دو میزان سه چهارم)؛ ثانیا این میزان از دو ضرب تشکیل شده است نه شش ضرب. به این معنا که هر کدام از میزان های ساده تبدیل به یک ضرب در میزان شش هشتم می شوند.

خب، قاعده تئوری موسیقی به ما می گوید، هر ضرب از میزان شش هشتم بایستی از سه بخش مساوی تشکیل شده باشد. بهترین توصیف برای آن، سه نت چنگ، یا یک نت سیاه نقطه دار برای هر ضرب می باشد.

الگوی ضربی شش هشتم به این صورت خوانده می شود: یک دو سه، یک دو سه – یک دو سه، یک دو سه... اگر میزان ما از نت چنگ ساخته شده باشد، هر شماره نمایانگر یک نت چنگ خواهد بود. اما اگر نت سیاه نقطه دار باشد، هر سه شماره به اجرای یک نت سیاه نقطه دار تعلق می گیرد. نقطه در کنار یک نت، نیم ضرب به کشش آن اضافه می کند. پس کشش نت سیاه نقطه دار معادل کشش سه نت چنگ می باشد.

شش هشتم نقطه دار یا بابا کرم

حالت بابا کرم در کسر میزان شش هشتم وقتی پیش می آید که اولین نت چنگ تبدیل به چنگ نقطه دار شود. به خاطر همین تغییر، نت چنگ دوم تبدیل به دولاچنگ شده و با فاصله بیشتری نواخته می شود. سپس بلافاصله نوبت به اجرای نت چنگ سوم می رسد. این مکث و سرعت؛ باعث لنگ شدن ریتم می شود که به آن شش هشتم نقطه دار یا بابا کرم می گویند.

برویم در قالب مثال، ریتم بابا کرم در تنبک نوازی را واشکافی کنیم.

برای شناختن ریتم بابا کرم می توان از مثال رقصیدن استفاده کرد. رقصیدن یک نوع حرکت موزون است که دارای هارمونی ریتمیک و تناسب بین جنب و جوش اعضای بدن می باشد. رقص عادی، یک توالی موزون در جنبیدن است. اما اگر عامل لَنگ کننده ای به رقص اضافه کنیم، وزن حرکت دچار دگرگونی می شود. فرض کنید سوار دو چرخه ای هستید که یکی از لاستیک هایش تاب دارد. حرکت این دو چرخه لنگان لنگان خواهد بود اما از آنجا که هر دور چرخش لاستیک، با یک سرعت و در یک زمان مشخص انجام می گیرد؛ حرکت لنگ دوچرخه حالتی ریتمیک و موزون پیدا می کند. در مثال رقصیدن نیز وقتی حرکتی لنگ را وارد ریتم رقص کنیم؛ رقص حالتی لنگان می یابد که خود این لنگ زدن، جزیی از هارمونی و توالی حرکات موزون می شود. درست مثل رقص بابا کرم.

برگردیم به موضوع اصلی. کسر میزان شش هشتم به خودی خود کاملا موزون و ریتمیک نواخته می شود. اما وقتی با یک تغییر جزئی حالت لنگان به این ریتم دهیم؛ توانسته ایم با انقطاع ضرب ها و شکستگی ریتم؛ حالت قر دارتری را به وجود آوریم که به آن ریتم بابا کرم می گویند. خب، چگونه می توان این حالت لنگ را وارد کسر میزان شش هشتم کرد؟ جواب بسیار ساده است.

اگر در ضرب اول میزان شش هشتم ساده، اولین نت چنگ را تبدیل به نت چنگ نقطه دار کنیم؛ نت چنگ بعدی تبدیل به دولاچنگ شده و از آن فاصله می گیرد. به عبارت دیگر به جای آنکه سه نت چنگ را با فاصله مساوی بنوازیم؛ یک چنگ نقطه دار را می نوازیم بعد از مکث پیش آمده به سرعت نت دولاچنگ و چنگ بعدی را اجرا می کنیم. با این مکث و بعد از آن افزایش سرعت؛ همان حالت قر دار معروف به وجود می آید. پس در کل می توان گفت میزان شش هشتم نقطه دار بر مبنای نت چنگ؛ همان کسر میزان بابا کرم می باشد.

نت تنبک بابا کرم

برای درک کامل ریتم بابا کرم، باید تصویر نت شش هشتم ساده را با شش هشتم نقطه دار مقایسه کنیم تا متوجه تغییرات در نوع قرار گیری نت ها و تغییر در حال و هوای اجرا شویم.

تصویر شماره یک- نت شش هشتم ساده تنبک

همانطور که در تصویر بالا می بینید، شش هشتم ساده از دو ضرب با نت های چنگ تشکیل شده است.

تصویر شماره دو- نت بابا کرم

در تصویر فوق می بینیم که نقطه ای در کنار اولین نت چنگ آمده و کشش آن را به اندازه یک نت دولاچنگ اضافه کرده است. همین تغییر باعث لنگ شدن ریتم شده که حاصل آن شش هشتم نقطه دار یا بابا کرم می شود.

منبع :وب سایت آموزش موسیقی نت به نت