چگونه هر آهنگی را میشنویم با سه تار بنوازیم ؟

آموزش سه تار به روش گوشی و شنیداری

سلام بر شما دوستداران موسیقی در وب سایت نت به نت. خوب است بدانید که این مقاله تنها مربوط به سه تار نمیشود و در مورد سازهای دیگرهم صدق می کند. اما از آنجا که ساز تخصصی من تار و سه تار است و بسیاری از هنرجویانم این سوال را پرسیده بودند، تصمیم گرفتم مقاله ای بنویسم  و ویدیویی تولید کنم، تحت عنوان «چگونه هر آهنگی را میشنویم با سه تار بنوازیم؟». این موضوع طبیعی است که هر نوازندهای در پی این است که با ساز خود، احساس جدیدی را تجربه کند و آهنگهایی را که میشنود بنوازد. این کنجکاوی برای هر نوازنده ای وجود داشته و حتما برای شما نیز وجود دارد. حال هرچقدر استاد به شما بگوید به درسهای خودتان برسید و تمریناتی که به شما داده ام را کار کنید، گوش شما بدهکار نیست و در خلوت خودتان دوست دارید آن آهنگی که به شما احساس زیبایی می دهد را اجرا کنید و آن چیزی را که تجسم میکنید روی ساز بیاورید. پس این موضوع کاملاً طبیعی و البته بسیار لذت بخش است. طبق تجربه، اکثرا دوستان به شما پیشنهاد میدهند فلان آهنگ را می توانی با سه تار بزنی؟ یا مثلا این آهنگ خارجی را میشود با سه تار زد؟ و معمولا این جرقه را آنها در ذهن شما میزنند. میدانید چرا؟ چون ما در غالب مشخصی تحت عنوان دستگاه و گوشه ساز میزنیم و به نوعی محدود به تعاریف مشخص و ثابتی شده ایم شاید به ذهنمان هم خطور نکند که بتوان با سه تار آهنگ «پلنگ صورتی» را نواخت. جدای از مباحث دستگاه و گوشه نوعی تقدس گرایی در مورد موسیقی و ساز ایرانی را در باور ما نهاده اند که این موضوع عامل اصلی عدم خلاقیت در ما میشود، بگذریم.

تجســـــم در نـوازنـدگــی

وقتی با سه تار دی جی شدم

یک داستان کوتاه از خودم برایتان تعریف کنم. اگر تعریف از خود نباشد من گوش قوی دارم. یعنی تقریبا هر آهنگی را بشنوم، مینوازم. معمولا در میهمانی های خانوادگی و تولدهای دوستانم به عنوان هدیه برایشان قطعاتی را به همراهی برادرهای عزیزم ایمان که نوازنده تنبک  و عمران که نوازنده دف هستند. در تولد یکی از دوستانم به نام شهروز، بعد از بزن و بکوب و شام و باز کردن کادوها و خوردن کیک معمولاً نیاز به یک آرامش هست. چون تقریبا همه از سر و صدا خسته شده اند و یک موسیقی آرام بسیار دلچسب است. من و برادرهایم شروع به نواختن قطعات ایرانی کردیم، از آهنگ خاطره انگیز گل گلدون تا مرغ سحر و چهار مضراب و بهار دلنشین. همه حس خوبی داشتند و حسابی لذت برده بودند بعد از تقریبا نیم ساعت نواختن، آنتراکتی دادیم تا استراحت کنیم. در این میان یکی از مهمانها پرسیدند آیا امکان این هست که آهنگ «پلنگ صورتی» را بنوازید؟! لحظه اول کمی جا خوردم و فکر کردم شاید قصد مسخره کردن دارد، یا شاید هم میخواهد توانایی مرا ببیند، یا شاید هم اصلا اطلاعی از ساز ایرانی و فواصل موسیقی ایرانی ندارد. لبخندی زدم و گفتم، نمیدانم، اما صبر کنید امتحانی کنم. به اندازه حدود یک دقیقه، تمرین کردم و حس کردم تا حدودی میتوانم آهنگ را شبیه به آن بزنم، شروع به نواختن کردم. یک مقداری از آهنگ را که زدم، دیدم همگی خوششان آمد و شروع به تشویق کردند. من نیز بر سر ذوق آمدم و باورم نمی شد که میشود این آهنگ را هم با ساز ایرانی نواخت. یکی دیگر از مهمانان، آهنگ «فورالیز» از بتهوون را در خواست کرد. من که از آهنگ قبلی حسابی انگیزه پیدا کرده بودم، گفتم چشم، این هم به افتخار دانیال جان. چند ثانیه روی پرده ها تست کردم و شروع کردم به نواختن قطعه مشهور بتهوون به نام «فورالیز». البته که کامل نمیزدم ولی خوب همین هم جالب بود که زود نت ها را پیدا کردم و وقفه ای در نواختن نداشتم. خلاصه اینکه، آن شب با همین رویکرد، چهار نفر از میهمانان به سه تار علاقه مند شدند و تصمیم به شروع سه تار کردند و باور نمیکردند که با سه تار هم میشود چنین آهنگهایی را نواخت. این تجربه را برای شما تعریف کردم تا بگوییم حتی آهنگهایی این چنین را نیز میتوان با سه تار نواخت.

آموزش مقدماتی سه تار بخش ماهور

با شناخت گام های موسیقی به نواختن هر آهنگی مسلط شوید

صریح و بی پرده بگویم که هر آهنگی را می توان با سه تار نواخت، چرا که بهرحال همه آهنگها نت دارند و هیچ موسیقی خارج از دایره نت ها نیست. خصوصیتی که موسیقی ایرانی نسبت به موسیقی غربی دارد این است که دارای ربع پرده است ولی موسیقی غربی تنها نیم پرده دارد. پس به غیر از آهنگهای ایرانی اکثر آهنگهای غربی را نیز میتوان با سه تار و حتی بطور کلی با سازهای ایرانی نواخت، اما اینکه چگونه بنوازید به قدرت شنیداری و تیز بودن گوش و از همه مهمتر، تجربه شما برمیگردد. تاحدودی، موضوع گوش موسیقایی به ژنتیک شما برمیگردد و می توان گفت امری مادرزادی است . اما تجربه اکتسابی است، یعنی با تمرینات زیاد میتوانید تجربه و توانایی خود را در موسیقی بالا ببرید. برای اینکه گوش خود را تقویت کنید باید به موزیکها، خوب گوش دهید. خوب گوش دادن یعنی آنالیز یک قطعه موسیقی. افراد عادی فقط آهنگ را می شنوند و از ملودی و شعر آن لذت میبرند، اما یک نوازنده که قصد دارد در آینده آهنگسازی کند و قطعات مختلف را بنوازد، باید به ریزترین اِلِمانهای یک قطعه موسیقی مثل ریتم آهنگ، گام آهنگ، تغیرات ضرب اهنگ، تغییرات ملودی ها و سازهایی که در آهنگ به کار رفته و حتی به کیفیت صدابرداری و دیگر موارد... دقت کند.

خرید سه تارهای با کیفیت از فروشگاه آنلاین نت به نت

مواردی که ذکر شد، اساس کاراست که در طول زمان آنها را به دست خواهید آورد. اما اگر بخواهیم تخصصی تر به مقوله نواختن آهنگهای مختلف با سه تار بپردازیم باید خدمتتان عرض کنم که موسیقی غربی از دوگام اصلی مینور و ماژور تشکیل شده است. گام مینور به نوعی مشابه همان «بیات اصفهان» در موسیقی ایرانی است و گام ماژور در موسیقی غربی شبیه به «دستگاه ماهور» در موسیقی ایرانی است. گام مینور یا همان بیات اصفهان حال و هوای غمگینی دارد و گام ماژور یا دستگاه ماهور فضای شاد و طرب انگیزی دارد. بیشتر آهنگهای پاپ ایرانی در حول محور «گام مینور» یا همان بیات اصفهان میچرخد. به عنوان مثال آهنگ های گل گلدون، تا بهار دلنشین، سلطان قلبها و ساری گلین و غیره ... نمونه ای از آهنگهایی است که در بیات اصفهان اجرا میشوند و همینطور آهنگهای مرغ سحر، ز من نگارم، درفکر تو بودم در دستگاه ماهور اجرا می شود. اگر هدفتان اجرای آهنگ های پاپ با سه تار است پیشنهاد میکنم بیشتر در دستگاه «همایون» آواز اصفهان تمریناتی انجام دهید و در مورد آنها مطالعه کنید. با اجرای آهنگهایی در «آواز اصفهان» ذهن و پنجه های شما برای اجرای گام های غربی آماده میشود. به مرور زمان که شنوایی هم تقویت شد با کمی تغییرات در نتهای بیات اصفهان به گامهای دیگر موسیقی غربی هم دست پیدا میکنید، مثلا میتوانید با تغییر یک پرده در آواز دشتی بعضی گام های «بلوز» در موسیقی غربی را نیز بنوازید.

آموزش سه تار در وب سایت نت به نت

سخن پایانی

هدف از این مقاله، نمایاندن چشم اندازی جدید به شما عزیزان بود تا باور داشته باشید حداقل نود درصد از آهنگهایی را که میشنوید، میتوانید به صورت گوشی (شنیداری) و حتی بدون نت با سه تار بنوازید. به دلیل گستردگی موضوع، وارد مباحث تخصصی و آکادمیک نمیشویم چرا که درک کامل و یادگیری آن به صورت نوشتاری دشوار است و لازم است در کلاس و محضر استاد به صورت پرسش و پاسخ فرا بگیرید. در حال حاضر، کاری که شما باید انجام دهید، این است که ساز را بردارید و نت های هر آهنگی که خوشتان آمد «فرقی نمیکند در چه سبکی و از قوم و ملیتی باشد» را روی پرده ها پیدا کنید و سپس تکه به تکه آهنگ را جلو ببرید. مثلا یک قسمت از آن را که حفظ شدید، حسابی تمرین کنید تا حفظ شوید. اگر نیاز بود نت «پرده ها» را حداقل به صورت فارسی روی کاغذ بنویسید تا یادتان نرود. سپس قسمت بعدی آهنگ را پیدا کنید و قسمتهای مختلف را باهم بزنید تا آهنگ کامل شود. امیدوارم بینش و نگرش جدیدی به شما داده باشم و روزی را شاهد باشم که هرچه در دل خود دارید بتوانید روی ساز بیاورید و از نواختن سه تار لذت ببرید. موفق و پیروز باشید

«پیشنهاد میکنیم ویدیوی مربوط به این مقاله را مشاهده کنید»

 اگر به ساز سنتور علاقه دارین پیشنهاد میکنیم حتما از قسمت آموزش سنتور سایت نت به نت دیدن کنید.