اهمیت تمرین پیوسته برای نوازندگان

یادگیری هر فنِ نو نیاز به ممارست دارد. در هیچ‌یک از کتاب‌های آموزشی و انگیزشی کتابی پیدا نمی‌کنید که در آن ردّی از واژه‌ی تمرین یافت نشود. «تمرین» یار جدایی‌ناپذیر واژه‌ی «یادگیری» ست.

انواع کتب آموزشی موسیقی نیز در شکل کاربردی خود، از این پیش‌شرط مستثنی نیستند. از مباحث تئوری موسیقی، معرفی نت، معرفی ارزش نت‌ها و بازی با ضرب‌ها که عبور کنیم به یادگیری گام‌ها خواهیم رسید که مفهوم تمرین را در دل دارد و در خاتمه‌ی هر فصل و کتاب نیز، مؤلف مجموعه‌ای از تمرینات موضوعی را از ابتدایی‌ترین تا پیشرفته‌ترین سطوح، به عنوان یک امر لازم‌الاجرا، پیش دست مخاطب قرار می‌دهد.

آموزش تئوری موسیقی

تمرین راز یادگیریست؛ رمز رشد است؛ از همان بدو تولد! زمانی‌ که کودک محیط را نمی‌فهمد، تکرار مستمرِ صدها و هزارها تصویر و صدا و حس از انواع محرک بیرونی و انعکاس چندباره‌شان در ذهن، گام به گام، سنگ بنای شناخت و درک مفاهیم می‌شود. او کم کم در این تکرار و پیوستگی، خود و پیرامونش را یاد می‌گیرد و راز ارتباط را کشف می‌کند. تکرار واژه... تکرار حرکت... آزمون و خطا... ، هر آن‌چه در این روزمرگی، پرتکرارتر باشد، تثبیتش محکم‌تر و به عادت شبیه‌تر است!

تمرین را به عادت تبدیل کنید

عادت همان چیزیست که ناپلئون هیل نیز شکست و پیروزی را مرهون آن می‌داند و روزمرگی با آن تعریف می‌شود. عادت شکل ابراز یک رفتار یا یک عمل ارادیست که تکرار منظمش، آن را تبدیل به یک فعل ناخودآگاه کرده است. فعلی که دیگر وابسته به تصمیم نیست، یک روتینِ توأم با رضایتِ درونیست.

برای دستیابی به موفقیت باید تمرین را به‌عنوان یک عمل ارادیِ خوب، به یک عادتِ قدرتمند تبدیل کنید. در عادات قدرتمند دیگر نیازی به فکر و تصمیم در مسیر انجام کار نیست؛ تنها نیت است و آن‌چه‌ اتفاق می‌افتد! و اتفاق همان چیزی‌ست که بارها و بارها طی تکرار و تداوم برایش مسیر عصبی تعریف کرده‌اید. ذهنتان، بدنتان و تمامی تصمیمات لحظه‌ای‌تان برای عبور از ذهن به بدن از همان مسیر عصبیِ ناخودآگاهی که با تکرار و پیوستگی به آن شکل داده‌اید کارش را انجام خواهد داد تا شما را به هدف نهایی برساند. درست مثل عبور آبِ سرچشمه از مسیر رودخانه‌ای که خود، طی سالیان دراز، آن را یافته و ساخته تا به دریا برسد. 

عادت در یادگیری موسیقی نیز، از شکل‌گیری علاقه و انگیزه تا نوازندگی، هم به شیوه‌ی مدیریت زمانی و برنامه‌ریزی در تمرین و هم به جزء جزءِ رفتارِ نوازنده حین انجام تمرین، قابل تعمیم است. در شکل‌گیری این عادت باید پیش از شروع، هدف را دید، مسیر را با تمام جزئیات سنجید و برایش نقشه‌ی راه تعریف کرد و سپس حرکت در مسیر را طبق این نقشه آغاز کرد.

شروع کنید! در یادگیری علم و تکنیک گام‌های آهسته و کوچک بردارید اما مستمر و مکرر باشید؛ آن اندازه که این حرکتِ اصولی برایتان عادت شود. عادت همان مسیر هدفمند شماست که به‌واسطه‌ی تکرار پیوسته‌تان هموار شده است.

در آغاز مسیر نوازندگی گرچه داشتن استعداد برای تشخیص درست مسیر پیش رو، درک مبانی و توان هماهنگی بین ذهن و بدن جهت استفاده از آموخته‌ها یک امر کلیدیست، اما در صورت داشتن ضعف، با کمک یک راهنما که همان استاد موسیقی یا طراح نقشه‌ی راهِ شماست، یادگیری با تمرین و تکرار، حرکت گام به گام، منظم و آهسته قابل حصول است هرچند این دستیابی در بازه‌ی زمانی طولانی‌تری اتفاق افتد.

اهمیت آماده‌سازی جسمی و ذهنی

بدنتان را قبل از شروع تمرین آماده کنید. یادگیری فنون موسیقی نیازمند تمرین بدنیست. ساز از تأثیر دستان شماست که به صدا در می‌آید! پس متناسب با نوع سازی که در مسیر آموزشش هستید، انگاشتانتان، ساعد دست، مچ وگردنتان، حتی کمر و ستون فقراتتان را جهت القاء استقامت و نشستن به فرم صحیح، قبل از شروع تمرین نرمش دهید. ذهنتان را در جایگاه فرمانروایی بدن با تمرکز بر سکوت، مدیتیشین و تمرینِ حضور در لحظه آماده کنید و هرگاه آماده نبودید انجامش ندهید. این نکته را فراموش نکنید که تمرینِ خارج از محدوده‌ی توانایی و فشار بیش از اندازه به خود، بر نتیجه تأثیر معکوس می‌گذارد.

پیوستگی منظم داشته باشید

ریتم منظم و تدریجی را در انجام تمرین حفظ کنید. مسیر رشد در نوازندگی پلکانیست. دروس را طبق یک برنامه‌ی مدون، به ترتیب پیش بروید و روند اصولی ِ تمرینِ سرعت یا تمپو را از آهسته به تند در نوازندگی رعایت کنید. عدم توجه به حفظ ریتم در یادگیری بسیار آسیب‌زاست و هنرجو را چه در درک موسیقی و چه در نواختن با سرعت‌های کم یا آهسته با اختلال مواجه می‌کند.

من در هفته چه میزان وقت آزاد دارم؟

قبل از ورود به مسیر یادگیری، به این سوال یک پاسخ مشخص و قطعی بدهید و میزان آن را هر آنچه که بود در طول زمان پخش کنید. به فرض مثال پاسخ شما به این سوال «سه ساعت در هفته» است؛ این سه ساعت را به شش زمان نیم ساعته تقسیم کنید و هر روز یکی را، با توجه به شرایط بهینه‌ی ذهنی و بدنی‌تان، در بهترین موقعیت زمانی و مکانی به انجام تمرین موسیقی اختصاص دهید. تأثیر تمرینات پیوسته‌ی کوتاه مدت در یادگیری و تثبیت، به مراتب بیش از انجام تمرینات سنگین با وقفه‌های طولانی‌مدت است و از آن‌جا که خستگی کمتری را نیز در پی دارد، حین انجام تمرین تلاش کمتری را در حفظ تمرکز می‌طلبد و آسیب عضلانی هم در پی نخواهد داشت.

با خود عاشقانه رفتار کنید

از خود انتظاری فراتر از ظرفیت و توان واقعی‌تان نداشته باشید. صبور، آرام و متمرکز باشید. برای جلسات کوتاه‌مدت خود اهداف کوچک و قابل دستیابی تعیین کنید و روزانه قبل از شروع تمرینات، با جملات انگیزشی و یادداشت هدفِ جلسه، ضمن افزایش انرژی، به خود در رسیدن به آن متعهد شوید. تداوم در اجرای این شیوه و تبدیل آن به عادت، به مرور ذهن شما را از حواسپرتی آزاد و عشق و اشتیاق به نوازندگی را در شما تقویت می‌کند.

عاشق باشید و پیوسته روشنای امید را در وجودتان زنده نگه دارید حتی اگر پیشرفتتان کند است. همواره به خود یادآور شوید که هیچ ‌موفقیتی یک شبه به‌دست نمی‌آید. تنها رقیب خود را خودِ دیروزتان بدانید تا روزانه با تمرین و شکست او از لذت پیروزی بهره‌مند شوید. به گفته‌ی دارن هادی در کتاب ارزشمند «اثر مرکب»، «در زندگی‌تان آن چیزی را به دست خواهید آورد که بپذیرید و فکر کنید شایسته‌ی آن هستید."

تهیه شده در وب سایت آموزش موسیقی نت به نت

نویسنده: فائزه بابائی (فرنوش)