اسدالله ملک، زاده­ ۱۴ مردادماه سال۱۳۲۰، در محله دروازه دولت تهران و در خانواده ­ای اصالتا گیلک به دنیا آمد. پدرش نجاری چیره دست و دو برادرش حسین و عبدالله به ترتیب نوازنده­ سنتور و تنبک بودند و هر سه این برادران تحت تاثیر هنر دايی ­هایشان، علی ­اکبر، علی ­اصغر و محمدخان زنگنه، از موسیقی­دانان دوره­ قاجار بودند. در میان این جمعِ هنرمند، اسدالله به یکی از سنتی ­نوازان نام­ آور عرصه موسیقی ایران بدل شد که با وجود تبحّر در چند ساز و رسته موسیقی نظیر نوازندگی کمانچه و آهنگسازی، با ویولن ­نوازی به شهرت رسید. تسلط خاص او به ساز ویولن چنان­ بود که هوادارانش آرشه و پنجه او را «سحرآميز» لقب می ­دادند؛ هرچند زیبا نوازی او در کمانچه­ هم کمی از ویولنش نداشت و بسیاری از شاگردانش بر این باورند که طنین دلنشین کمانچه ملک بود که کامران داروغه را کمانچه ­نواز کرد.

 سبک و مسیر زندگی هنری ملک قرابت بسیار نزدیکی با هم­نوایش پرویز یاحقی داشت؛ هردوی آن­ها در خانواده­ ای موسیقیدان پا به عرصه وجود گذاشته بودند و هر دو الفبای موسیقی را از دایی خود فراگرفته بودند. ملک نیز نواختن را در خردسالی، اما با ساز کمانچه آغاز کرده بود و حوالی هفت یا هشت­ سالگی با وساطت برادرِ سنتور نوازش، حسین ملک، به کلاس­ های درس ویولون استاد ابوالحسن صبا راه پیدا کرده بود؛ از این­ رو و از آن­جایی که یاحقی نیز از مکتب صبا بهره جسته بود، آن­ها در خصوص سبک و سیاق اجرای این ساز نیز بی ­شباهت با یکدیگر نبودند.

آموزش سنتور در وب سایت نت به نت

ارکستر مجلسی موسیقی ملی ایران

ملک در همان سال­ های آغازین هنرآموزیش به جز صبا از محضر اساتید دیگری چون حسین هنگ ­آفرین، استادِ صبا، رئیس دسته موزیک قزاق خانه قاجار و از پیشکسوتان ویولن ­نواز ایران، علی محمد خادم میثاق، آهنگساز و نوازنده ایرانی و روح الله خالقی، موسیقیدان، آهنگساز و مدرس ساز ویولن نیز بهره گرفت. خالقی در همان سال ها او را در ارکستر انجمن ملی موسیقی خود پذیرفت و بدین طریق، باب پیشرفت و شکوفایی را به روی ملک باز کرد. ملک پس از فراغت از هنرستان موسیقی ملی ایران دوره­ لیسانس خود را نیز در همین رشته از دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران به اتمام رساند.

آموزش تنبک در وب سایت نت به نت

فعالیت حرفه ­ای استاد اسدالله ملک

اسدالله ملک در يازده سالگی فراگيری مبانی موسيقی ملی را در هنرستان موسيقی ملی ایران آغاز کرد و پس از گذراندن این دوره، در هجده­ سالگی، در میانه راهِ تحصیلات آکادمیک، با اجرای چندین تک­نوازی و با معرفی و پشتیبانی خواننده­ نامدار، دلکش، به استخدام رادیو در آمد. او به مرور فعالیت حرفه ­ای خود را در همکاری با خوانندگانی نظیر محمود خوانساری، حسين قوامی، اکبر گلپايگانی و محمدرضا شجریان و نوازندگانی چون رضا ورزنده، احمد عبادی، جليل شهناز، حسين تهرانی و فرهنگ شريف در قالب اجراهای گروهی گسترش داد و این اجراها و ارتباطات تنگاتنگ به جایی رسید که پای او نیز به برنامه معروف «گل­ها» باز شد و به مرور به یکی از نوازندگان و ترانه ­سازان اصلی این برنامه مبدل گشت. او بعدها نیز برنامه رایویی دیگری را با نام «نوایی از موسیقی ملی» در کنار منوچهر جهانبگلو تنظیم نمود که پس از گل­ها از جمله برنامه ­های موفق رادیویی آن زمان به ­شمار ­رفت.

 ملک در ساخت و اجرای قطعات ضربی و چهار مضراب بسیار توانمند بود و در اجرای انواع دستگاه­ های دشتی و بیات اصفهان طرفداران زیادی داشت. ترانه «گریه لیلی» او در چهار مضراب دشتی از جمله ترانه ­هایی­ست که در آن زمان به شهرت بسیاری دست پیدا کرد.

آموزش سه تار در وب سایت نت به نت

از ویژگی ­های منحصر­به ­فرد سبک ویولن ­نوازی ملک در کوک ­های غیر رایج او به ­ویژه در چهار مضراب و اجرای نت­های کشیده با لرزش و لمس سیم ­ها با چابک ­دستی به شیوه مختص خودش بود. به همین دلیل بازآفرینی تمامی آثار او پس از خودش با نمونه­ اصلی تفاوت فاحش داشت و آنی نمی­شد که خود او خلق کرده بود. همین مهارت خاص هنریش بود که در آغاز دهه­ 40 همزمان با برگزاری کنگره­ بین المللی موسیقی تهران منجر به جلب حمایت "يهودی منوهین"، ویولن­ نواز سرشناس انگلیسی و مدیر پروژه­ سلسله­ کنسرت­ های موسیقی «شرق در برابر غرب» شد؛ حمایتی که مسیر او را برای راهیابی به سایر جشنواره­ های موسیقی بین ­المللی نظیر پاريس، جنوب اسپانيا، ونیز و وینزور لندن هموار کرد و حتی در آخرینِ آنها با خود منوهین به همنوازی پرداخت.

ملک به ­جز نوازندگی، آهنگساز چیره­ دستی نیز بود و از طول دوران حیات ارزشمند او قریب به 200 ترانه و ملودی به یادگار مانده که از معروف ترین نمونه ­های اجرا شده­ آن­ها می ­توان به ميخانه، بی ­وفايی، حکايت دل، قاصدک، مرغ شباهنگ و غروب کوهستان اشاره کرد. او علاوه بر فعالیت در عرصه اجرا به تربیت هنرجو نیز اشتغال داشت و طی چهل سال تدریس در آموزشگاه شخصی خود واقع در محله مادری در کنار برادرش حسین ملک خوانندگان و نوازندگان بیشماری را تربیت کرد. بیژن مرتضوی، شهرام خسروی، سعید مؤدبیان، مهیار فیروز بخت و لقمان ادهمی از شاگردان کارآزموده مکتب آموزش او به ­شمار می ­روند.

آموزش تئوری موسیقی در وب سایت نت به نت

سال­ های پایانی حیات

ملک در دوران پس از انقلاب اسلامی نیز فعالیت خود در عرصه­ اجرای موسیقی را متوقف نکرد و بسیاری از هم­نوازان پیشین خود نظیر فضل‌الله توکل، آهنگساز و نوازنده­ سنتور را به همکاری مجدد فرا خواند. او در سال ­های واپسین عمر شروع به ضبط آثار ارکستری خود در چینش ­ها و ترکیب ­های مختلف سازبندی با ویولن‌ اعم از ویولن/عود، ویولن/سه ­تار/سنتور، ویولن/عود/سنتور، ویولن/قانون و... کرد و مجموعه­ موسیقی ­های متعددی را منتشر نمود. نغمه رویایی، سمیرا و نغمه‌ها از جمله کاست ­های به جای مانده از این دوره هستند.

در گوشه ­و کنار دنیای مجازی خاطرات متعددی از سال ­های پایانی عمر زنده یاد، استاد اسدالله ملک توسط دوستدارانش عنوان شده، در یکی از این خاطرات آمده است: "استاد تا آخرین ماه­ های زندگی که در بیماری کامل بود بدون کوچکترین تغییر در سرعت پنجه و احساس و مایه، ساز می­زد. به یاد دارم در مراسم یادبود منصور صارمی در حضور اکثریت هنرمندان که در محیطی نزدیک و بسیار صمیمی نشسته بودند او تنها کسی بود که با وجود بیماری مکررا از او درخواست می­شد که ساز بزند. او که در اواخر عمر به سبب بیماری، پایش نیز کاملا لمس و فلج شده بود، بدون هیچ بهانه ­ای با همان متانت و سکوتی که همیشه داشت درخواست مخاطبانش در مجالس را می ­پذیرفت و چه سازی هم می ­زد!... هیچ گونه افت و تغییری در نوازندگی او نبود!"

ملک، سرانجام در یکی از روزهای سه شنبه به تاریخ نهم بهمن ­ماه سال ۱۳۸۰ در سن 60 سالگی پس از دو سال تحمل رنج بیماری بر اثر تومور مغزی در بیمارستان ایران­مهر تهران بدرود حیات گفت و پیکر بی ­جانش در قطعه هنرمندان بهشت زهرای تهران تا همیشه آرام گرفت.

تهیه شده در وب سایت آموزش موسیقی نت به نت

نویسنده: فائزه بابائی (فرنوش)