زندگینامه استاد یوسف فروتن

شاید نسل کنونی استاد یوسف فروتن را نه به خاطر شنیدن اجراها و آثار، بلکه به دلیل حسن شهرتی که این نوازنده بزرگ در زندگی خود داشت به یاد می آورند. ایشان اهل اجرا در صحنه های مختلف و نشان دادن هنر خود نبود. به همین دلیل آثار زیادی از ایشان در دسترس نیست و بیشتر بزرگی هنر و شخصیت ایشان به نقل از اطرافیان و شاگردانی که داشته سینه به سینه گردیده است.

استاد یوسف فروتن، نوازنده چیره دست سه تار، ردیف دان و صاحب سبک در نوازندگی در سال 1270 هجری شمسی در تهران به دنیا آمد. از همان بدو کودکی، خانه آنها به واسطه برادر بزرگتر ایشان مودب السلطنه که قرابت و نزدیکی زیادی با موزیسین های آن دوران داشت، محل رفت و آمد بزرگان این عرصه شده بود. به همین جهت ایشان نیز به موسیقی علاقه مند شد و با توجه به آشنایی با اساتید بزرگ وقت، یادگیری انواع سازها برایش میسر شده بود. ایشان علاوه بر سه تار که به عنوان ساز اصلی خود برگزیده بود، دستی هم در نواختن تار، ویولن ، پیانو و تنبک نیز داشت. پایه و اساس سه تار نوازی او تحت تعلیم چهره بزرگ دوران استاد میرزا عبدالله شکل گرفت. و همچنین تار را نزد میرزا حسینقلی آموخت. او که از پایه گامهای خود را زیر نظر اساتید بزرگ محکم کرده بود، بدون واسطه به شاگردی درویش خان در آمد و در مکتب او مفتخر به کسب نشان تبرزین طلایی گردید که فقط عده معدودی به آن دست یافته بودند. همانطور که گفته شد ایشان در اجراهای عمومی شرکت نمی کردند. اما از فعالیت های ماندگار ایشان می توان به حضور در حافظیه شیراز در سال ۴۶ و اجرای قطعاتی در دستگاه ماهور برای شناساندن هویت و اصالت موسیقی ایرانی اشاره کرد که بسیار مورد توجه قرار گرفت. تسلط ایشان بر فرم های موسیقی ایرانی مثل پیش درآمد و چهار مضراب و رنگ و ضربی همواره مورد توجه اهالی موسیقی بوده و اندک آثار به جامانده از ایشان به دیده گنجینه ای گرانبها در سطوح مختلف آکادمیک تدریس می شود. حتی بخشی از آثار ضربی وی به عنوان رپرتوار موسیقی ضربی ایرانی رسمیت گرفته است.

آموزش سه تار در وب سایت نت به نت

نقل است که در نوازندگی از مهارت و سبک خاصی برخوردار بوده آنگونه که مضراب های وی همزمان با قدرتی که داشته بسیار روان و گویا نواخته می شده و از پیچیدگی توام با ظرافت برخوردار بوده است. از معدود فعالیت های اجرایی ایشان حضور به عنوان نوازنده در مراسم خیریه ای بود که با حضور جمعی از هنرمندان سرشناس موسیقی برگزار شد که عواید آن به سیل زدگان و آوارگان اختصاص یافت. بیشتر پست و مقام های ایشان در زمینه شغل های دولتی بوده. ایشان به درجات بالایی در وزارت گمرکات وقت و همینطور وزارت دارایی رسید. از جمله پست های هنری ایشان می توان به عضویت در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایرانی که زیر مجموعه ای از سازمان رادیو تلویزیون ایران محسوب می شد، و همچنین عضویت در ارکستر انجمن اخوت اشاره نمود. اوایل دهه چهل با توجه به اینکه سن ایشان از هفتاد عبور کرده بود، رادیو تلویزیون ملی تصمیم به ثبت اثری گرانبها از ایشان گرفت که شامل یک دوره ردیف موسیقی ایرانی بود. ایشان در طول حیات هنری خود شاگردان زیادی را پرورش داد که از شاخص ترین آنها میتوان اساتید بزرگی همچون حسین علیزاده، داریوش طلایی، پرویز مشکاتیان، داوود گنجه ای و... را بر شمرد. استاد یوسف فروتن سر انجام در تاریخ ۷ دیماه ۱۳۵۷ در سن ۸۷ سالگی به دلیل کهولت سن دیده از جهان فرو بست. یادش گرامی.

تهیه شده  در وب سایت فرهنگی آموزشی نت به نت

نویسنده: محمد حنطه ای