آموزش عملی کار با مترونوم در موسیقی

مترونوم یک ابزار ساده و در عین حال بسیار کاربردی برای همه هنرمندان فعال در زمینه موسیقی به شمار می رود. این وسیله مستقیما با ریتم شناسی سر و کار دارد و و برای نوازندگان متر و معیار مناسب و دقیقی است تا در هنگام تمرینات از ضرب خارج نشوند. مترونوم به طور دقیق ضرب های میزان را مشخص می کند. همانطور که می دانید هر میزان در موسیقی، بسته به میزان نمای آن از چند واحد یا بخش مساوی تشکیل می شود که به آنها ضرب (bit) گفته می شود. ضرب های موسیقی مانند ضربان قلب در نبض یک قطعه از ابتدا تا انتها جریان دارند و شنوندگان با حرکات هماهنگ بدن، یا دست زدن و پا کوفتن به آن واکنش نشان می دهند.

قبلا در وبسایت نت به نت در مورد مسائل گوناگون و پیرامونی مترونوم مقالاتی ارائه کرده ایم. به عنوان مثال شناخت انواع مترونوم یکی از این مقالات است که در آن با انواع مترونوم های مکانیکی و دیجیتالی آشنا می شویم.

اما در این پست آموزشی، دیگر به ماهیت این ابزار نمی پردازیم و مستقیما به سراغ آموزش عملی استفاده از مترونوم می رویم. علی اقبال، مدرس وبسایت نت به نت، در ویدیویی مفصل نحوه کار با این ابزار را به شما آموزش می دهد. در انتهای این مقاله می توانید این فیلم آموزشی رایگان را مشاهده نمایید.

کارگاه عملی آموزش استفاده از مترونوم  

در ویدیوی مربوط به این پست، با اصطلاحات مربوط به مترونوم و نحوه استفاده از آن در کسر میزان های مختلف آشنا خواهید شد.

کشش نت ها در هر ضرب میزان:

در میزان نما تعداد ضرب های هر میزان و ارزش زمانی آنها مشخص می شود. به عنوان مثال میزان نمای 4/4 به ما می گوید هر میزان از 4 ضرب تشکیل شده (عدد صورت) و هر ضرب ارزش زمانی معادل یک نت سیاه دارد (عدد مخرج). نت ها در زمینه کشش یا ارزش زمانی، می توانند به واحد های کوچکتر یا بزرگتر تقسیم شوند. مثلا کشش یک نت سیاه معادل است با کشش دو نت چنگ یا چهار نت دو لاچنگ. پس در هر ضرب از این میزان می تواند یک نت سیاه یا معادل آن قرار بگیرد و همزمان ارزش زمانی ضرب حفظ شود.

مفهوم کشش نت ها یا دیرند در موسیقی

تمپو:

تمپو همان سرعت اجرای ضرب های موسیقی است و با واحد ضرب بر دقیقه مشخص می شود. در مثال کسر میزان 4/4، عدد تمپو بیانگر این است که در هر دقیقه چند ضرب با کشش نت سیاه بایستی اجرا شود. فرض کنیم عدد تمپو در این مثال 60 باشد. این عدد می گوید سرعت اجرای قطعه بایستی معادل 60 نت سیاه در دقیقه باشد. به بیان دیگر هر ثانیه یک نت سیاه.

اولین ضرب هر میزان ضرب قوی نام دارد که نسبت به بقیه ضرب ها با شدت و تاکید بیشتری اجرا می شود. مترونوم با صدایی شاخص و متفاوت، ضرب قوی را برای نوازنده مشخص می کند تا در حفظ سر ضرب ها و نواختن قطعه از جای درست، به کمک او بیاید.

پس در مجموع برای استفاده از مترونوم، کافی است بدانیم قطعه در چه کسر میزانی اجرا می شود و تمپوی آن چیست. با تنظیم کردن مترونوم می توانید قطعه یا تمرین را با حفظ فواصل و سر ضرب ها به طور دقیق اجرا کنیم.

بهترین حالت برای استفاده از مترونوم

موضوعی که برایتان تعریف میکنم، یکی از تجربیات خودم هست. گرچه بعداً فهمیدم این موضوع یک استاندارد است و همه اساتید آن را پیشنهاد میدهند، ولی من خودم آن را کشف کردم. اما آن تجربه چیست؟ بعد از یک مقدمه به بیان آن میپردازم. من هم مثل همه شما عزیزان، اپلیکیشن تیونر را روی گوشی نصب کرده ام و با آن تمرین میکنم. بسته به ریتم آهنگ «6/8، 3/4، 2/4» سرعت مترونوم را تنظیم میکنم و شروع میکنم به تمرین. صدای تیک تاک ها پایه ریتم را به من میدهد و دقیقاً روی ریتم مینوازم. اوایل که خودم ضرب پا میگرفتم و از مترونوم استفاده نمیکردم، حس میکردم بعضی جاها از ضرب می اندازم. گرچه خیلی ناچیز بود ولی همان هم نباید باشد و برای نوازندگی مخرب است. به توصیه یکی از اساتید، مترونوم باید یک فرهنگ باشد. و در ادامه برای اینکه به اهمیت آن بیفزاید گفته است: حتی موقع خواب هم باید با ریتم مترونوم بخوابید. اگر چه در این امر کمی اغراق به نظر میرسد، اما خود ایشان که نوازنده تنبک هستند اوایل همین کار را میکردند. به گفته ایشان الگوی ضرب تمرینم را مترونوم قرار دادم. صدای مترونوم از اسپیکر موبایلم پخش میشد و من روی آن مینواختم. وقتی مضراب میزدم حس میکردم صدای مترونوم را نمیشنوم و باز ریتم را گم میکردم. موضوع اصلی این مقاله همین جاست. به نظرتان چه کار کردم؟ بله درست حدس زدید. از هدفون استفاده کردم. البته نه از هردو گوشی هدفون. یکی از گوشی ها را داخل گوش چپ گذاشتم و صدای ریتم را میشنیدم. صدای ساز را هم ازگوش راست. با این روش خیلی راحت هر دو صدا را داشتم و دقیق روی ضرب مینواختم. به شما هم پیشنهاد میکنم از این روش استفاده کنید. هم قطعه را دقیق سر ضرب مینوازید هم از نواختن خود لذت میبرید. موفق و پیروز باشید.

آموزش سه تار در وب سایت نت به نت

کار با مترونوم را به عادتی در نوازندگی تبدیل کنید

مترونوم یک لیدر و راهنمای سختگیر است که شاید در ابتدای کار با آن، روی اعصاب نوازنده باشد. هیچ کس دوست ندارد صدایی تکراری دائما به حالت دستوری برایش پخش شود. اما باید بدانیم بر خلاف تصوری که از ریتم شناسی ذاتی انسان ها داریم، ذهن فقط قادر به پیگیری خط مستقیم ریتم و سر ضرب ها می باشد و به صورت مستقل نمی تواند ریتم دقیق بسازد. به عنوان مثال موزیکی موزون در یک کنسرت در حال اجراست و حاضرین بسیار منظم روی ریتم آن دست می زنند. حال اگر موزیک قطع شود، بعد از چند ثانیه، فواصل بین ضرب ها دچار تغییر می شود و ضرب آهنگ دست زدن کندتر یا سریع تر می شود. با اینکه در ظاهر بین تماشاگران وحدت بی نقصی بر قرار است، اما این وحدت ناشی از پیگیری ذهن نسبت به ضرب آهنگ جمعی است و در واقعیت سرعت آن دائما در نوسان است. نوازندگی نیز چنین است. بدون استفاده از مترونوم، ذهن نمی تواند فاصله ضرب ها را به صورت دقیق معین کند. اما ذهن تربیت پذیر است و مثل تمام مهارت هایی که با تمرین و پیگیری به دست می آید، ریتم شناسی حرفه ای نیز در طول زمان و با تمرین های پیوسته قابل حصول است. متر و معیار ما برای تربیت ذهن استفاده از یک الگوی راهنما، یعنی مترونوم می باشد. وقتی نوازنده از همان اوایل کار یادگیری نوازندگی، با مترونوم عجین شده باشد، در سطوح پیشرفته به راحتی خواهد توانست هر ضرب آهنگی را بدون اشکال و بسیار دقیق اجرا کند. به خاطر همین است که همه اساتید و بزرگان موسیقی استفاده از مترونوم را موکدا توصیه می کنند. سالها پیش داشتن مترونوم به راحتی امروز نبود و تنها مترونوم های مکانیکی در دسترس قرار داشت که آن هم کالایی نسبتا گران قیمت بود و بسیاری از نوازندگان مجبور به قرض گرفتن آن می شدند. اما امروزه این ابزار تبدیل به اپلیکیشن های موبایلی شده و در طرح ها و رابط کاربرهای مختلف به صورت صد در صد رایگان در دسترس عموم قرار دارد. همیشه مترونوم را پای ثابت تمرینات خود بدانید و آن قدر در این کار سماجت به خرج دهید تا تبدیل به یک عادت روتین در شما شود.

فیلم آموزش کار با مترونوم

در ویدیوی زیر، علی اقبال مدرس تار و سه تار وبسایت نت به نت به صورت مفصل به مقوله مهم استفاده از مترونوم می پردازد. او ابتدا ماهیت، و چرایی لزوم استاده از مترونوم را واشکافی می کند؛ بعد از آن به پای تخته می رود و به تحلیل ریتم های مختلف و کشش نت ها می پردازد. به صورت عملی کار با مترونوم و نحوه تنظیم آن برای کسر میزان ها و تمپوهای مختلف را آموزش می دهد و ضرب های هر میزان و محتوای آنها را تحلیل می کند. این فیلم آموزشی بسیار کامل است و برای همه هنرجویان در هر زمینه ای از موسیقی کاربرد دارد. فرقی ندارد نوازنده چه سازی باشید. بحث ریتم شناسی و کار با مترونوم برای هر نوازنده و خواننده ای مشترک، و از ثابت های تئوری موسیقی است. شما را به دیدن این کارگاه آموزش مفصل با موضوع آموزش کار با مترونوم دعوت می کنیم.