چرا کوک سنتور زودتر از سازهای دیگر خالی می شود؟

سنتور، این ساز محبوب ایرانیان با صدای دلنشینی که بر دل و جان می نشاند، خود را در قلب موسیقی دوستان این و آب و خاک جای داده است. اما هر ساز در کنار لطائف و جذابیت های خود، مصائبی را نیز برای نوازندگان به همراه دارد که سنتور نیز از این قائده مستثی نیست. سنتور از سازهای زهی ایرانی است که در این مقاله می خواهیم به بارزترین خصیصه سنتور یعنی پیچیدگی کوک آن، همچنین علل خالی کردن های پی در پی کوک و رعایت نکاتی که به رفع این مشکل منجر شود، بپردازیم. با ما همراه باشید.

آموزش سنتور در وب سایت نت به نت

۷۲ سیم در سنتور، ۷۲ بار کوک

یکی از علل بدیهی خالی شدن کوک سنتور زودتر از بقیه سازها، به تعداد بسیار زیاد سیم های این ساز بر میگردد. این یک قاعده ساده ریاضی است. برای هر بار کوک کامل گیتار باید ۶ سیم را تنظیم کنید. این عدد برای سه تار ۴ می باشد. اما یک سنتور نرمال ۷۲ سیم زرد و سفید دارد. یعنی ۱۲ بار بیشتر از گیتار و ۱۸ مرتبه بیش از سه تار. پس طبیعی است که خالی شدن کوک در سنتور بیش از سازهای دیگر به چشم بیاید.

نبرد نابرابر فلز و چوب

بدنه اصلی سنتور شامل جعبه کلاف، صفحه، پلها و... همه از چوب ساخته می شود و اکثر اجزای جانبی مثل سیمها، سیم گیر و گوشی ها از جنس فلز می باشند. اگر به ساختمان سنتور دقت کرده باشید، می بینید که گوشی ها و سیم گیرها داخل چوب بدنه چفت شده اند. همانطور که می دانید چوب و فلز از همه جهات (چگالی، سختی، ساختار ملکولی و...) با یکدیگر متفاوتند. حال این چوب وظیفه دارد گوشی و سیم گیرها را توسط نیروی اصطکاک، در جای خود محکم نگه بدارد. طبیعتا این نبردی نا برابر خواهد بود و خالی شدن کوک در این میان بسیار طبیعی و مبرهن به نظر خواهد رسید.

فشار، عامل اصلی خالی شدن کوک سنتور

۷۲ سیم فلزی، از یک سو به سیم گیرها و از طرف دیگر به گوشی ها متصل می شوند و همه این سیمها از روی خرک هایی که بر صفحه سنتور قرار گرفته اند، گذر می کنند. این تعداد سیم، فشاری تقریبا معادل یک تن به ساختمان سنتور وارد می آورد. فشاری که بیش از هر ساز سیمی دیگری می باشد. فشار، بنا به ماهیت خود عاملی تغییر دهنده است و نقش به سزایی را در خالی شدن کوک سنتور ایفا می کند.

پکیج آموزش سنتور در سطح مقدماتی در وبسایت نت به نت

چند عامل تاثیر گذار در خالی شدن کوک سنتور

اگر سنتور شما به طور غیر طبیعی و مکرر کوک خالی می کند، می تواند به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد که در حد وسع در ادامه به توضیح آنها می پردازیم. البته در نظر داشته باشید که فرض بر این است که سنتور شما استاندارد، و از سطح کیفی خوبی در ساخت خود برخوردار می باشد.

تغییرات زیاد در دمای اتاق

تغییرات زیاد دمای هوا بر هر جسمی تاثیر گذار است. بعضی اجسام در مقابل این تغییرات تاثیر بیشتری می پذیرند. ساز سنتور که از چفت و بست چوب و فلز در کنار یکدیگر ساخته می شود و همچنین فشار زیادی که به علت تعداد زیاد سیمها متحمل می گردد، در برابر این تغییرات دمایی آسیب پذیر است و باعث می گردد کوک سیم ها زودتر خالی شود.

گوشی های بی کیفیت

اگر گوشی های به کار رفته در سنتور، اصل نبوده و کیفیت پایینی داشته باشد، زیر بار فشار سیمها تاب نیاورده و دائما شل می گردد. کیفیت گوشی ها نقش پر رنگی را در نگهداری کوک سنتور یدک می کشد.

فشار خارجی بر سطح سنتور

همانطور که گفتیم، خود سنتور به طور معمول تحت فشار زیادی قرار دارد. هر گونه فشار اضافه بر آن، مثل گذاشتن جسم سنگین روی سیمها یا فشار با دستها، می تواند توزین این فشار در ساختمان سنتور را تغییر داده و منجر به خالی شدن کوک سیمها گردد.

نصب سیم های تازه در سنتور

نو بودن سیمها برای هر ساز، یکی از عوامل کوک خالی شدن های متوالی کوک به حساب می آید. بافت سیم نو مدتی زمان می خواهد تا با تغییرات حاصل از کش آمدن ها کنار بیاید. پس اگر تازه سیمهای خود را عوض کرده اید، خالی شدن پی در پی کوک ها تا مدتی کاملا طبیعی ست و پس از مدتی این مشکل مرتفع خواهد شد.

خم شدن صفحه سنتور

چنانچه سطح صفحه سنتور از حالت تراز دقیق خارج شود و مسطح بودن خود را از دست دهد، نه تنها باعث خالی شدن پی در پی کوک می گردد، بلکه این تغییر تاثیر نا مطلوبی را بر صدای ساز نیز خواهد گذاشت. پس اگر صفحه سنتور شما کاسه ای شود و یا هر گونه نا هنجاری دیگری پیدا کند، باید نسبت به تعمیر و رفع این نقص بزرگ اقدام نمایید.

خرک نا مرغوب

همه ۷۲ سیم سنتور از روی خرک های ۱۸ گانه عبور می کند. چنانچه این خرک ها نامرغوب باشند، زیر فشار سیمها خم شده و به راحتی مقدمات خالی شدن کوک را مهیا می کنند.

گره اشتباه سیم ها به سیم گیر

چنانچه سیمی به صورت نامتعارف و ناقص به محل اتصالش در سیمگیر گره بخورد، نه تنها کوک آن سیم زودتر خالی می شود؛ بلکه به دلیل بر هم خوردن موازنه فشار بر سنتور، روی خالی شدن کوک دیگر سیمها نیز اثر گذار خواهد بود. می بایست همه سیمها با گره ای استاندارد و متحد الشکل به سیم گیرها متصل شوند.

سخنی با نوازندگان سنتور

خالی شدن کوک در هر ساز سیمی، امری مرسوم و طبیعی به شمار می رود. اما کیفیت یک ساز می تواند در این زمینه بسیار موثر باشد. اگر به خاطر ارزان بودن، یک سنتور بی کیفیت بخرید، دائما باید آچار به دست بگیرید و وقت خود را صرف کوک کردن سیمها کنید. تعداد این سیمها هم کم نیست. پس برای راحتی خودتان هم که شده، با مشورت استاد خود و یا فردی با تجربه اقدام به خرید یک سنتور مناسب نمایید. هر چند در اوایل راه، کوک کردن سنتور امری دشوار و وقت گیر به نظر می رسد، اما با گذشت زمان و حرفه ای تر شدن شما، این کار برایتان بسیار آسان خواهد بود. اساتید سنتور قادرند در کمتر از ده دقیقه تمام این سیمها را به کوک دلخواه خود در آوردند.