آموزش سنتور - آشنایی با علائم و اصطلاحات موسیقی

با سلام خدمت شما همراهان گرامی وبسایت نُت به نُت و همینطور علاقه مندان به آموزش سنتور. با یکی دیگر از جلسات مقدماتی آموزش سنتور در خدمت شما هستیم. همانطور که در جلسه گذشته مشاهده فرمودید، استاد رسولیان در مورد نت سیاه و کشش آن توضیحاتی ارائه دادند و اولین تمرین فیزیکی آموزش سنتور را برای شما مشق نمودند. در این جلسه با بخشی از اصول مقدماتی موسیقی آشنا میشوید که شامل آشنایی با برخی اصطلاحات مورد نیاز برای شروع کار با کتاب و همچنین توصیف شکل و علامت آنها می باشد. البته دوستان توجه داشته باشند که توضیحات استاد در این جلسه فقط در حد تئوری و یادگیری نام وشکل نتها و علامت های مخصوص موسیقی می باشد و کارکرد کامل آنها و روشهای استفاده از آن در جلسات آینده به طور کامل تشریح می گردد. کاری که از شما خواسته می شود اینست که این اصطلاحات را به صورت کامل حفظ کرده وسعی کنید با پیگیری آنها را ملکه ذهن خود نمایید. چرا که در آینده ای نزدیک با همه آنها کار خواهید داشت و بهتر است که آمادگی شما در آن زمان کامل باشد تا خدایی نکرده به مشکلی برنخورید و از دوباره کاری و اتلاف وقت و انرژی خود جلوگیری نمایید.

آشنایی کامل با تیونر و کاربرد آن در نوازندگی

در این فیلم آموزشی استاد رسولیان ابتدا شما را با نام وشکل نتهای گرد، سفید، سیاه، چنگ، دولاچنگ،سه لاچنگ، چهارلاچنگ آشنا میکنند. نتهایی که وظیفه به وجود آوردن ملودی وریتم را بر عهده دارند. سپس خطوط حامل را خواهید شناخت و با شکل کلید سل نیز آشنا می شوید. آشنایی با علامت های عرضی مورد بعدی خواهد بود که شامل بمل، کرن، دیز، سری و بکار می باشد. همچنین عبارات تمپو و کسر میزان نیز جزئی از مفاد آموزشی این جلسه خواهند بود. باز هم تاکید میکنیم که این جلسه از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که همه هنرجویان همواره در طول یادگیری خود با این اصطلاحات و تعاریف کار خواهند داشت. در ابتدای این فیلم نیز استاد با یک بداهه نوازی احساسی و فوق العاده زیبا در آواز اصفهان، حال و هوای دل انگیزی را بر این قسمت می نشانند که با شنیدن آن قطعا لذت خواهید برد.

مهمترین اصطلاحات تئوری موسیقی برای شروع آموزش سنتور

در این بخش می خواهیم کمی مفصل تر از ویدیو، به معرفی اصطلاحات و مفاهیم اولیه تئوری موسیقی در ساز سنتور بپردازیم. البته این نکته را بگوییم که شما همه این اصطلاحات را به موازات شروع دوره مقدماتی آموزش سنتور، یا همان پکیج دوره مقدماتی آموزش سنتور یاد خواهید گرفت. اکنون می خواهیم به صورت نوشتاری کمی اطلاعات شما را نسبت به این علائم و اصطلاحات بالا ببریم.

نت های موسیقی

در موسیقی هفت نت اصلی داریم که هر آنچه که در موسیقی خلق می شود، از ترکیب این نت هاست. یعنی در موسیقی از چینش معنا دار نت ها در کنار هم یک ملودی خلق می شود. ملودی همان آهنگ است. هر صدایی که در جهان می شنوید در حیطه یکی از نت های هفتگانه است. در شکل زیر نام این هفت نت را به دو صورت هجایی و الفبایی مشاهده می کنید.

کشش نت ها یا دیرند

هر نت در موسیقی شکل مخصوص به خود را دارد. با دیدن شکل نت، می توانیم زیر و بمی یا کشش نت را بفهمیم. کشش یک نت، مدت زمانی است که اجرای یک نت را به درازا می کشد.

ترتیب نت ها از نظر کشش به صورت زیر دسته بندی می شوند:

نت گرد با ارزش زمانی 1

نت سفید با ارزش زمانی 1/2

نت سیاه با ارزش زمانی 1/4

نت چنگ با ارزش زمانی 1/8

نت دولاچنگ با ارزش زمانی1/16

ارزش زمانی، مدت زمان اجرای یک نت است و یک عدد نسبی است. مثلا طبق موارد فوق در مدت زمان یک نت گرد، می توانیم 2 نت سفید یا 4 نت سیاه اجرا کنیم.

همچنین برای هر نت موسیقی، یک نت سکوت معادل با ارزش زمانی همان نت نیز وجود دارد. این نت ها در اصل به سکوت هایی گفته می شود که بین قطعات موسیقی اجرا می شوند. نت های سکوت همنام و هم کشش نت های صدا دار هستند.

با توجه به آنکه بیشترین استفاده مربوط به نت سیاه می باشد، در اکثر آموزشگاه ها برای کشش نتها، نت سیاه را به عنوان نت پایه مد نظر قرار می دهند. به این صورت اگر ارزش زمانی نت سیاه برابر با یک واحد باشد، در نتیجه ارزش زمانی نت گرد برابر با 4 واحد می شود. یا مثلا ارزش زمانی نت چنگ برابر با یک دوم خواهد بود.

در جدول زیر شکل نت های موسیقی و سکوت آنها را از نظر کشش یا دیرند مشاهده می کنید. دقت داشته باشید که این در این جدول، نت سیاه به عنوان مبنا در نظر گرفته شده است.

جدول ارزش زمانی نت ها بر مبنای نت سیاه

خطوط حامل

به پنج خط موازی که نت های موسیقی بر رو یا بین آنها قرار می گیرند خطوط حامل می گویند.

میزان

هر قطعه موسیقی از کنار هم قرار گرفتن بخش هایی به نام میزان تشکیل می شود. میزان ها دوره هایی هستند که تعداد ضرب ها و نوع و ماهیت نت ها را مشخص می کنند. پس هر میزان حاوی تعداد ضرب های مشخص، نت های موسیقی و علائم دستوری هستند.

به بیان ساده اگر خطوط حامل، همان خط های دفتر تحریر باشد، نت ها، حروف الفبا، و میزان ها هم جمله های نوشته شده خواهند بود که مجموع آنها یک متن نوشتاری را تشکیل می دهد.

میزان ها توسط خطوط عمودی به نام خط میزان، از یکدیگر متمایز می گردند.

کسر میزان یا میزان نما

در ابتدای خطوط حامل قبل از میزان اول، یک عبارت به صورت دو عدد بر روی هم درج می شود که مفاهیمی را در بر دارد. به این عبارت کسر میزان یا میزان نما گفته می شود.

میزان نما به ما می گوید که هر میزان از قطعه یا آهنگ، حاوی چند ضرب مساوی است و هر ضرب چه مقدار ارزش زمانی دارد.

عدد بالایی (صورت): نشان دهنده تعداد ضرب های میزان

عدد پایینی (مخرج): نشان دهدنده ارزش زمانی هر ضرب

کسر میزانی که تصویر آن را در بالا مشاهده می کنید، چهار چهارم خوانده می شود. همانطور که گفتیم این کسر میزان به ما می گوید میزان های این قطعه هر کدام از چهار ضرب برابر تشکیل شده است و ارزش زمانی هر ضرب معادل کشش یک نت سیاه می باشد.

4 (تعداد ضرب) × 1/4 (کشش نت سیاه) =4/4 (کسر میزان)

علائم تغییر دهنده در موسیقی

فاصله بین هر نت در موسیقی یک پرده نام دارد. حال خود این فاصله هم می تواند به فواصل کوچک تری به نام نیم پرده یا ربع پرده تقسیم شود. برای این کار علامت های تغییر دهنده یا عرضی به کار می آیند. این علائم نشان می دهند که نت اصلی را چه میزان بایستی زیرتر یا بم تر کرد.

علائم تغییر دهنده عبارتند از:

دیز: صدای نت را نیم پرده زیرتر می کند

بمل: صدای نت را نیم پرده بم تر می کند

سُری: صدای نت را ربع پرده زیرتر می کند

کُرُن: صدای نت را ربع پرده بم تر می کند

یک علامت هم داریم به نام بکار. وقتی این علامت در کنار نتی قرار گیرد، صدای نت را به حالت اصلی باز می گرداند.

در تصویر زیر علائم تغییر دهنده و شکل آنها را مشاهده می فرمایید.

بمل و کرن در سنتور

با علامت های بمل وکرن در سنتور زیاد سر و کار داریم و دلیل آن هم به کوک سل یا به اصطلاح سنتور سل کوک بر می گردد که مشخصه کوک سنتور در دستگاه شور است. همیشه آموزش سنتور توسط اساتید و کتاب های آموزشی بر اساس دستگاه شور شروع می شود و همه تمرین ها، آهنگ ها و اتود ها با کوک شور سنتور ارائه می شود. علائم تغییر دهنده برای سرکلید شور، کرن و بمل هستند. نت های سی و می به صورت بمل (نیم پرده بم تر)، و نت لا در حالت کرن (ربع پرده زیرتر) کوک می شود. این ویژگی سرکلید دستگاه شور است و می توانید علائم بمل و کرن را در سرکلید کوک شور سنتور در عکس زیر مشاهده کنید.

هنرجویان عزیز شما در مرحله پیش نیاز هستید و لازم نیست فعلا این اصطلاحات را به صورت عمیق یاد بگیرید. ما اینها را توضیح دادیم تا ذهنیت شما برای ورود به دوره مقدماتی آماده شود. مطمئنا همه این اصطلاحات تئوریک را در طول درس ها استاد با شما کار خواهد کرد.

همچنین در مورد کوک شور سنتور به طور مفصل در پکیج آموزش کوک کردن سنتور پرداخته شده است. با مراجعه به این پکیچ، هم به صورت کاربردی با همه این اصطلاحات آشنا می شوید؛ هم خواهید توانست سنتور خود را کوک نمایید. البته استفاده از این پکیج را بگذارید برای وقتی که دوره مقدماتی آموزش سنتور را سپری کرده باشید.

موفق باشید.